تحول در نظام کیفردهی در پرتو فرآیند تمدن

کیفردهی در تمام نظام‌ های عدالت کیفری معیار ایستایی نداشته و با توجّه به تحولات اجتماعی در نوسان می‌باشد. کیفردهی، جدای از خاستگاه و مبانی فلسفی و اعتقادی آن، یک رویداد اجتماعی و ناشی از دگرگونی‌های صنعتی و پیشرفت‌های تمدنی است. جرم از آنجایی که به طور معمول محصول خرد فردی است، یک انتخاب شخصی محسوب می‌شود، امّا مجازات یک عمل جمعی و تابع خرد جمعی و حاصل یک فرآیند عقلانی است. هرچند خشونت در ارتکاب جرم هنوز در صحنه اجتماع انعکاس دارد، ولی انسان‌های متمدن شده مُجاز به اِعمال خشونت در قالب مجازات نبوده و شدت مجازات به سادگی پذیرفته نمی‌شود. اگر قرار است خشونتی انجام شود، باید در بستر قانون و توسط دولت و به صورت نامرئی انجام گیرد. در این میان، اعمال خشونت توسط دولت در شکل مجازات با محدودیت‌های فراوانی روبه‌رو بوده و دولت‌ها دیگر گشاده‌دستی سابق را ندارند. نمایش خشونت و شدت مجازات‌ها به تدریج رو به افول می‌گذارد و نظام کیفردهی در پرتو تمدن متحول شده و نظم عقلانی بر آن حاکم می‌شود. با پیدایش مدرنیته، آشکار کردن خشونت عریان و کارنوال‌های مرگ از صحنه‌ اجتماعی رخت بربسته و عقلانیت بر همه‌ جنبه‌های زندگی بشر و به ویژه واکنش اجتماعی علیه جرم سایه می‌افکند. پروژه‌ مدرنیزاسیون و تحوّل در نظام مجازات ها و اصول مند کردن کیفرها، دست کم در مجازات های تعزیری، زرّادخانه‌ کیفری ایران را نیز بیش یا کم تحت تاثیر قرار داده است.