«رشد و کمال عقلِ» کودک در پرتو حقوق کیفری عصب‌شناختی؛ با نگاهی بر رویه قضایی آمریکا

به موجب ماده 91 ق.م.ا شبهه در «رشد و کمال عقل» کودک موجب سقوط مجازات حد و قصاص می‌شود. در حقیقت، قانون‌گذار با بیان این مفهوم گام ارزنده‌ای در راستای تعالی مبانی حقوق کیفری اطفال و نوجوانان برداشته است؛ اما درعین‌حال، به سبب ابهام و نقص نظری، این موضوع با مناقشه فکری بسیاری میان علمای حقوق همراه است. چنانچه این مفهوم و ارتباط آن با عقل در حوزه مسئولیت کیفری به خوبی روشن نشود امکان برخورد سلیقه‌ای آن در دادرسی کیفری وجود خواهد داشت. رشد عقلی مفهومی است که در ماهیت خود به برخی مبانی علوم اعصاب شناختی ارتباط وثیقی پیدا می‌کند. به همین روی، پژوهش حاضر در تلاش است تا این مفهوم را در قرائت دانش نوین حقوق عصب‌شناختی تبیین نموده و شاخص‌های احراز آن را مشخص نماید. در این راستا، بهره‌گیری از تجارب ارزنده رویه‌ قضایی آمریکا برای بومی‌سازی سازوکارها و آموزه‌های حقوقی آن در نظام حقوق کیفری کشورمان می‌تواند بسیار راهگشا باشد. یافته‌های این پژوهش علاوه بر اینکه تا حد قابل توجهی خلاءهای علمی را در این زمینه برطرف می‌سازد، دیدگاه و معیارهای مناسبی در رابطه با رشد عقلی کودک معارض با قانون به دادرس ارائه می‌دهد

the “intellectual development and perfection” of a child in the light of neuro-criminal law; looking at american jurisprudence

according to article 91 of the penal code, any kind of doubt on the intellectual development and perfection of a child causes the punishment of hadd and qisas to fall. in fact, by expressing this concept, the legislator has taken a valuable step towards the transcendence of the principles of criminal law for children and adolescents; but at the same time, due to the ambiguity and theoretical shortcomings, this issue is associated with many intellectual conflicts among legal scholars. if this concept and its relationship with intellect in the field of criminal responsibility are not well clarified, multiple practices in criminal proceedings in this regard will be expected. intellectual development is a concept that inherently related to some of the basics of neuroscience. therefore, the present study strives to explain this concept in the context of neurolaw and to determine its achievement criteria. in this regard, using the valuable experience of the american jurisprudence to localize its mechanisms and legal teachings in our country’s criminal justice system can be very fruitful. the findings of this study, in addition to significantly eliminating scientific gaps in this field, provide judges with appropriate views and criteria regarding the intellectual development in juvenile delinquency.