بزه‌دیدگی عرصه‌های کوهستانی؛ نمودها و چالش‌ها

کوه‌‌ها از منظر محیط‌‌زیستی دارای ارزش‌‌های فراوانی هستند، به نحوی که زیستگاه یک‌‌پنجم از جمعیّت دنیا و بسیاری از گونه‌‌های گیاهی و جانوری هستند. از این‌‌ رو، گرچه در حقوق بین‌‌الملل محیط‌‌زیست هنوز کنوانسیون ویژه‌‌ای در مورد آنها به تصویب نرسیده، اسناد بسیاری بر حفاظت از آنها تاکید کرده‌‌اند. ایران نیز به عنوان کشوری که بیش از نیمی از مساحت آن را مناطق کوهستانی تشکیل می‌‌دهند، نیازمند حمایت ویژه حقوقی به خصوص حمایت کیفری از پدیده‌‌های طبیعی خود است. در این خصوص، پرسشی که پیش می‌‌آید آن است که حقوق کیفری محیط‌‌زیستی ایران در پشتیبانی از کوهستان با چه چالش‌‌هایی مواجه است. در پاسخ باید گفت که یافته‌‌های این پژوهش که با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌‌ای نگارش شده، حاکی از آن هستند که حقوق کیفری ایران توجّه ویژه‌‌ای به کوه‌‌ها و مناطق کوهستانی نداشته و تنها با واکاوی مقرّرات آن می‌‌توان بزه دیدگی عرصه‌‌های کوهستانی در برابر سه بزهِ تخریب کوهستان در مناطق حفاظت‌‌شده، تخریب کوهستان‌‌های تاریخی-فرهنگی و تصرّفات غیرمجاز در مناطق کوهستانی را شناسایی کرد. بدین‌‌سان، حقوق کیفری محیط‌‌زیستی ایران در حمایت از کوهستان که در زمره بزه دیدگان سبز به شمار می‌‌رود با چالش‌‌های چندگانه‌‌ای چون ابهام در مفهوم کوهستان، یکسان‌‌انگاری گستره بزه، نبود ارزش‌‌گذاری ذاتی، نبود مسئولیّت کیفری در حوزه فعّالیّت‌‌های معدنی، بی‌‌توجّهی به ژئوپارک‌‌ها و بی‌‌توجّهی به اجزای خاصّ کوهستان مواجه است.

Victimization of Mountainous Fields: Facets and Challenges

AbstractMountain regions are environmentally valuable, as they are home to almost twenty percent of the world’s population and many species of animals and plants. Although there is not a special criminal law concerning the protection of mountains, one can find three international conventions about them. Various international instruments have emphasized their importance. Iran is also a mountainous country. As mountains cover more than half of its area, this fact makes the protection of mountain regions one of the necessities in Iranian criminal and environmental law. But, what are the challenges of Iranian laws in relation to the protection of the mountains? According to the findings of this research, done in descriptiveanalytical method and based on documentary research, there is no specific protection for mountains in the Iranian legal system. However, there are three types of crimes against these regions in that system: damages to the mountain areas in environmentally protected lands, damages to the mountains with historical and cultural identity, and illegal converting of the mountainous fields. Iranian criminal law also faces some challenges in relation to the protection of mountains, including the ambiguity of the definition of the mountain, lack of detailed criminalization, lack of intrinsic appreciation, lack of criminal responsibility in mining activities, neglecting the geoparks and inattention to the special parts of the mountainous fields.