تامّلی در عدول ولی دم از حق قصاص پس از شروع عملیات اجرای حکم؛ نقد و بررسی آراء فقها در چارچوب مصالح اجتماعی

پرونده قتل عمدی ای را تصور کنید که با درخواست ولی دم، حکم قصاص صادر و اجراء شده است؛ اندکی پس از اجراء و پیش از آنکه مجرم «ازهاق نفس» شود، ولی دم اعلام گذشت می کند و در نتیجه برای پایین آوردن محکوم علیه از دار مجازات اقدام می شود. این احتمال قوی وجود دارد که مجرم آسیبی جدی دیده باشد و در باقی دوران حیات خود نیز متحمل این آسیب باشد. البته تردیدی نیست که دامنه این آسیب، دیگران و حتی جامعه را هم فرا می گیرد. بدین سان، نخستین پرسش این است که آیا اصولا ولی دم می تواند در این مرحله اعلام گذشت کند؟ برای احتراز از تبعات ناخوشایند گذشت در این مرحله، آیا بهتر نیست ولی دم ملزم شود تا پیش از آغاز مرحله اجرایی قصاص تصمیم قطعی خود را بگیرد؟ در این نوشتار سعی شده است تاملی انتقادی در این موضوع شود تا بتوان راهکاری برای اصلاح وضعیت موجود پیشنهاد داد. نتیجه این پژوهش نشان می دهد که قانونگذار باید در پی وضع قواعدی باشد که بر اساس آنها اولیای دم در اعلام نظر قطعی خود تام الاختیار نباشند و در مقابل ملزم بدین باشند که تا پیش از آغاز عملیات اجرایی حکم، نظر قطعی خود را بدون امکان عدول از آن بیان کنند.