بررسی طرحواره‌های تصویری قرآن کریم بر اساس نظریه جانسون (مطالعه موردی سوره صافات)

زبان شناسی شناختی یکی از جدیدترین مقوله های زبان شناسی است که میان زبان و اندیشه، ارتباط برقرار کرده و شامل نظریه های مختلفی از جمله: استعاره مفهومی، طرحواره های تصویری و ... است. نظریه طرحواره های تصویری، روش هایی را که معنا و ادراک، از آن ناشی شده و مربوط به تجربه بدنی ما هستند، بررسی می کند. در طرحواره تصویری، تجربیات حسی بر ساختارهای مفهومی، نگاشت می شوند و با بهره گیری از آن ها می توان درباره حوزه های انتزاعی صحبت کرد. هدف از جستار حاضر، بررسی دلالت طرحواره های تصویری قرآن کریم با بهره گیری از روش توصیفیتحلیلی است. بدین منظور، با استفاده از نظریه جانسون، طرحواره های تصویری سوره صافات، مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که بیشترین بسامد، مربوط به طرحواره قدرتی (53%) بوده است و بسامد طرحواره حرکتی (24%) و طرحواره حجمی (23%) تقریبا یکسان هستند. این امر با هدف سوره نیز که پیرامون جهان آخرت و انذار بندگان است، متناسب می باشد. همچنین بیشترین بسامد حروف اضافه را در طرحواره حجمی، حرف فی با 15 بار تکرار و در طرحواره حرکتی، حرف الی با 9 بار تکرار به خود اختصاص داده و این طرحواره ها جهت درک بهتر مفاهیمی غیر تجربی، همچون: بهشت، جهنم، کفر، ایمان، ثواب و عقاب، قدرت و اراده خداوند و ...  ایجاد شده اند.

A Study of the Image Schemas of the Holy Qur’an Based on Johnson's Theory: the Case of Surah AsSaffat

AbstractCognitive linguistics is one of the newest categories of linguistics that has established a relationship between language and human thought, and includes various theories including conceptual metaphor, image schemas, etc. The theory of image schemas, developed by Lakoff and Johnson, examines the ways in which meaning and perception are derived from and relevant to our physical experience. The human mind understands the meaning of schemas without the need for complex processing and training. In other words, in an image schema, sensory experiences are mapped to conceptual structures, and they can be used to talk about abstract domains. The present descriptiveanalytical study aimed to investigate the meaning of image schemas of the Holy Qur’an. For this purpose, using Johnson's theory, the image schemas of Surah AsSaffat were extracted and analyzed. The results indicate that the highest frequency is related to the force schema (53%), and the frequency of the transformational schema (24%) and the spatial schema (23%) are almost the same. This is in line with the purpose of this Surah which is informing about the hereafter and giving a warning to the servants of God. Also, in the spatial schema, the preposition fi, repeated 15 times, and in the transformational schema, the preposition ila, repeated in nine cases, had the highest frequency. These schemas have been created to help the readers better understand nonempirical concepts, such as heaven, hell, infidelity, faith, reward and punishment, the power and will of God, and so on.