رهیافتی تحلیلی بر خوانش آیات الهی و فهم گفتمان قرآن (در پرتو واکاوی رویکرد زبانشناختی ایزوتسو و علامه طباطبایی)

توجه به سطح زبانی گفتمان قرآن و تبیین دقیق آیات، از مباحث ضروری در حوزۀ مطالعات قرآنی است. در زبان شناسی معاصر، شناخت رابطۀ واژگان و عبارات و نیز ارزیابی انسجام و نگریستن به کلّ آن چیزی که نتیجۀ این روابط است، اصلی مهم در فهم گفتمان متن تلّقی می شود؛ لذا تحلیل های ادبی قرآن به عنوان متنی منسجم، خارج از این اصل زبان‌شناختی نخواهد بود؛ زیرا قرآن محوری و معناشناسی مبتنی بر وحدت شبکه معنایی قرآن، نقش موثری در کشف مفاد و مراد الهی در آیات قرآن دارد؛ از این رو، واکاوی رویکردهای زبان شناسانه ای که قرآن‌پژوهان در تبیین آیات وحی به کار بسته‌اند، ضرورتی غیر قابل انکار است و از آنجا که دغدغۀ مشترک علامه ‌طباطبایی و ایزوتسو در  تبیین و معناشناسی واژگان قرآن، فهم‌ مراد و کشف معنا از درون متن است، این پژوهش در صدد است با روش توصیفی تحلیلی، نقاط اشتراک و هم‌گرایی رویکردهای ادبی وزبان‌شناختی ایزوتسو و علامه را در خوانش آیات الهی و فهم گفتمان قرآن، واکاوی نماید. نتایج پژوهش حاضر بیانگر تاکید علامه طباطبایی و ایزتسو بر نظام‌واره‌بودن زبان ‌قرآن و تبیین استقلال معناشناختی قرآن و پیوند معنایی میان آیات است. به‌طوری که فهم آیات قرآن را بیش از همه به خود متن قرآن و شواهد درون‌متنی وابسته می‌دانند و معتقد به تاثیر محوری پارادیم توحیدی در فهم گفتمان قرآن و ارتباط اندراجی معانی واژگان در متن هستند؛ گرچه کمیت و کیفیت بهره‌گیری از این مبانی مشترک نزد آنان متفاوت است. ایشان در حوزۀ ادبی وزبان‌شناسی نیز ضمن تاکید بر اعجاز بلاغی قرآن، از بافت درونیِ سخن و روابط بینامتنی در کشف مراد خداوند بهره می‌گیرند و به‌صورت ضمنی انسجام و جهان‌بینی زبانی قرآن را اثبات می‌کنند.

An Analytical Approach to Reading Divine Ayahs and Understanding Qur’anic Discourse in Light of Analyzing Izutsu and Allameh Tabatabai’s Linguistic Approaches

AbstractPaying attention to the linguistic level of Qur’anic discourse, and accurate explanation of the ayahs are among the essential topics in the field of Qur’anic studies. In contemporary linguistics, recognizing the relationship between words and phrases, as well as evaluating coherence and looking at the whole of what is the result of these relationships, is considered an important principle in understanding the discourse of the text. Therefore, the literary analysis of the Qur’an as a coherent text will not be outside this linguistic principle because the Qur’ancenteredness and the semantics based on the unity of the Qur’anic semantic network play effective parts in discovering the divine meanings and aims of the ayahs of the Qur’an. Therefore, analyzing the linguistic approaches used by the Qur’anic scholars in explaining Qur’anic ayahs is an undeniable necessity. And since the common concern of Allama Tabatabai and Izutsu in explaining and the studying the semantics of Qur’anic words is understanding the meaning and discovering the meaning from within the text, this descriptiveanalytical research intends to analyze the commonalities and convergence of literary and linguistic approaches of Izutsu and Allameh in reading divine ayahs and understanding Qur’anic discourse. The results of the present research indicate the emphasis of Allameh Tabatabai and Izutsu on the systematic nature of the Qur’anic language and the explanation of the semantic independence of the Qur’an and the semantic connection between the ayahs so that they consider the understanding of Qur’anic ayahs to be dependent on the text of the Qur’an and the evidence within the text, and believe in the central effect of the monotheistic paradigm in understanding Qur’anic discourse and the interaction of the meanings of words within the text. However, the quantity and quality of using these common principles are different for them. In the field of literature and linguistics, while emphasizing the rhetorical miracle of the Qur’an, they use the internal context of speech and the intertextual relations in discovering the meanings intended by Allah, and implicitly prove the linguistic coherence and worldview of the Qur’an.