هنجارگریزی زبانی فواصل آیات از دیدگاه ابن صائغ (مطالعه موردی: 15 جزء آغازین قرآن)

یکی از ویژگی های برجسته زبان قرآن، هنجارگریزی زبانی است که ساختار کلّی این متن را به شکلی پویا تحت تاثیر قرار می دهد. پژوهش حاضر درصدد است تا به روش کتابخانه ای و براساس نظر ابن صائغ و شیوه هایی که وی برای ایجاد مراعات فواصل آیات ارائه می کند، این پدیده زبانی را در فواصل آیات پانزده جزء آغازین قرآن (مجموعاً 2267 آیه) مورد واکاوی قرار دهد و با ارائه نمونه های عینی و مصداقی، چگونگی بازنمایی این پدیده زبانی را به شیوه کیفی و کمّی در متن قرآن به نمایش بگذارد. یافته های تحقیق حاضر نشان می دهد که از 40 مورد الگوی فراهنجاری که ابن صائغ ارائه کرده است، 25 مورد آن در 40 درصد داده های مورد مطالعه به وقوع پیوسته است؛ فراهنجارهای دستوری از نوع نحوی بیشترین سهم در میان تغییرات را به خود اختصاص داده اند و هنجارگریزی های واژگانی و آوایی با اختلاف چشمگیری در جایگاه بعدی قرار گرفته اند؛ برجسته ترین نوع ساختارشکنی به ترتیب مربوط به تقدّم جار و مجرور، حذف مفعول، تاخر مفعول و گزینش صیغه مبالغه است و این که رابطه معنی داری بین نوع و فراوانی تغییرات و تعداد آیات سور وجود ندارد.

Linguistic Deviation of Ayah Endings from Ibn Sayegh’s Point of View: The Case of The First Fifteen Ajza' of the Qur’an

AbstractA distinctive characteristic of the Qur’anic language is the linguistic deviation that dynamically affects the general structure of the Qur’an. The present study aimed to investigate this linguistic phenomenon in the case of the first fifteen Ajza’ of the Qur’an (totaling 2267 ayahs) based on the viewpoint of Ibn asSayegh and the methods he presented for the harmony of ayah endings. This research seeks to, in qualitative and quantitative ways, provide objective and extensional examples of how the Qur’an has represented this linguistic phenomenon. The results indicate that out of the forty deviation patterns proposed by Ya'ish ibn Ali Ibn Sayegh, twentyfive patterns corresponded to 40% of the studied data. Grammatical deviations account for the largest share of changes, and to a much lesser degree, lexical and phonetic variations constitute smaller shares. The most distinctive kinds of deviations are the fronting of jār and majrur, the elimination and tailing of the object, and the selection of the exaggeration form, respectively. In addition, there was no significant relationship between type and frequency of changes and the number of surahs’ ayahs.