بررسی طرح‌واره تصویری سوره یوسف (ع) بر مبنای نظریۀ زبان‌شناسی شناختی جانسون

ذهن و زبان انسان و کارکردهای مختلف آن از جمله موضوعات قابل بررسی در قرآن کریم است؛ نظریۀ طرح‌واره تصویری یکی از مهم‌ترین ساخت‌های مفهومی در معنی‌شناسی شناختی است که رابطه تنگاتنگی با این موضوع دارد. در قرآن بسیاری از مفاهیم انتزاعی در قالب مجموعه‌ای از مفاهیم عینی بیان می گردد. چنین کارکردی در ساختار استعاری آیات، امکان درک پدیده‌های انتزاعی آموزه‌های قرآنی را از طریق انطباق استعاری پدیده‌های فیزیکی که ماهیتی ملموس دارند، فراهم می‌سازد. به عقیده جانسون، تجربیات ما از جهان خارج، ساخت‌هایی در ذهن ما پدید می‌آورند که ما آن‌ها را برای فهم موضوعات دیگر به گزاره های زبانی خود انتقال می‌دهیم. درواقع، طرح تصویری، نوعی ساخت مفهومی است که انسان بر اساس تجربیات فیزیکی خود در جهان خارج، آن‌ها را برای فهم عمیق تر جهان مهیا می سازد. این تجربیات عینی، امکان درک دیگر مفاهیم در حوزه‌های انتزاعی‌تر را به انسان می‌دهد. پژوهش حاضر بر آن است تا با روش تحلیلی توصیفی به طرح‌واره‌های موجود در سوره یوسف (ع) بپردازد تا به این پرسش‌ها پاسخ دهد که در سوره یوسف کدام‌یک از طرح‌واره‌های تصویری موجود است؟ و برای درک دقیق‌تر معانی و مفاهیم، کدام‌یک از طرح‌واره‌های تصویری کاربرد بیشتری داشته‌اند؟ نگارندگان درصدد آن هستند که با استفاده از طرح‌واره تصویری به‌عنوان مهم‌ترین مفهوم زبان‌شناسی شناختی به رمزگشایی معنایی سوره یوسف بپردازند. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که طرح‌واره‌های سوره یوسف در سه محور حجمی، حرکتی و قدرتی آشکارگی می یابند و در آن میان طرح‌وارۀ قدرتی بسامد بیشتری نسبت به دیگر طرح واره ها دارد.

A Study of the Image Schemata of Surah Yusuf (AS) Using Johnson’s Theory of Cognitive Linguistics**

In recent times, a lot of research has been done on the human mind and language and its various functions in the Holy Qur’an. In addition, the theory of image schema is one of the most important conceptual constructs in cognitive semantics that is closely related to the human mind and language. In the Holy Qur’an, many abstract concepts are expressed in the form of a set of objective concepts based on image schemata. Such a function in the metaphorical structure of the ayahs allows the understanding of abstract phenomena of the Qur’anic teachings through the metaphorical adaptation of physical phenomena of a perceptible nature. According to Johnson, our experiences of the outside world create constructs in our minds that we transmit into our own language. In fact, image schema is a kind of conceptual construct that man builds based on his physical experiences in the outside world. These objective experiences enable humans to understand other concepts in more abstract areas such as language. The present study with an analyticaldescriptive method aimed to identify the image schemata in Surah Yusuf, which help understand meanings and concepts, and to determine their frequency. In other words, the authors sought to semantically decode Surah Yusuf by using image schemata as the most important concept of cognitive linguistics. The findings show that the schemata of Surah Yusuf are based on three spatial, transformational, and force axes, with force schema being the most frequent.