تحلیل و بررسی سوره مبارکه «ق» با تکیه بر مفاهیم آشنایی‌زدایی و برجسته‌سازی

آشنایی‌زدایی، شیوه‌های بیانی متفاوت از زبان معمول با هدف تشخّص، برجسته‌سازی و زیبایی‌آفرینی در متن ادبی است. از آنجا که قرآن کریم به عنوان معجزه الهی، سرشار از ظرافت‌های ادبی، زبانی و معنایی است، پرداختن به زوایای ظاهر و پنهان آن، همواره یک ضرورت محسوب می‌شود. نوشتار حاضر می‌کوشد تا با بررسی سوره «ق» از منظر آشنایی‌زدایی و برجسته‌سازی، نمونه‌هایی از هنجارگریزی و قاعده‌افزایی در این سوره را به شیوه توصیفی تحلیلی ارائه دهد و از این طریق، ضمن آن که بخشی از زیبایی‌ها و اعجاز ادبی قرآن کریم را به تصویر می‌کشد، تاثیر شگرف چنین نگرشی در کلام وحی را در نزدیک شدن به معنای مقصود و کسب التذاذ بیشتر از هم‌نشینی با این آیات نورانی بیان کند. حاصل پژوهش، بیانگر آن است که بهره‌گیری از تکنیک‌های قاعده‌کاهی، نظیر حذف، تقدیم و تاخیر، التفات، استعاره، کنایه و ... در این سوره در راستای آشنایی‌زدایی و برجسته‌سازی مضامین سوره برای تاثیرگذاری بیشتر و عمیق‌تر بر مخاطبین بوده است. به کارگیری اصول قاعده‌افزایی نیز با تکرار و توازن در سه سطح آوایی، واژگانی و نحوی آیات با فضای کلّی سوره، اعم از هشدار و تهدید منکران معاد و اثبات مسالۀ حشر و رد استبعاد آن از سوی معاندان، متناسب و هم‌سو است.

An Analysis of the Holy SurahQāf Focusing on Defamiliarization and Foregrounding

Defamiliarization involves ways of presenting ideas that vary from the normal language in order to make distinction, foreground and create beauty in a literary text. Because the Holy Qur’an, as a divine miracle, is full of literary, linguistic and semantic subtleties, studying its different visible and invisible aspects deems necessary. Therefore, the present article tries to provide examples of deviation and parallelism in the ayahs of Surah Qāf using a descriptiveanalytical method and by analyzing the ayahs from the perspective of familiarization and foregrounding as a result of which it also aims to explain the tremendous impact of such an attitude on the word of God through coming close to the ayahs’ intended meanings and gaining more pleasure in associating with these luminous ayahs, while portraying a part of the beauties and the literary miracle of the Holy Qur’an. The findings suggest that in this surah, the use of deviation techniques such as omission, precedence and delay, iltifāt, metaphor, allusion, etc. to familiarize and foreground the tenors of this surah have meant to exert a greater and more profound influence on the audience. Employing the principles of parallelism that uses repetition and harmony at three phonetic, lexical, and syntactic levels of the ayahs also is in line and proportionate with the general context of this surah, namely alerting and threatening the deniers of the resurrection and proving the question of resurrection and denying its exclusion by the disobedient