بررسی آیات «تحدّی» براساس نظریه تحلیل گفتمان انتقادی « نورمن فرکلاف»

تحلیل گفتمان انتقادی«نورمن فرکلاف» یکی از نظریات مهم در حوزۀ گفتمان کاوی است که ضمن بیان رابطۀ میان ملاک های درونی و بیرونی متن و با تکیه بر اشکال زبانی و نشانه ها، درتلاش است قدرت مسلّط جامعه و فضایی را که اثر ادبی در آن شکل گرفته از طریق سه محورِ «توصیف»، «تبیین» و «تفسیر» مورد واکاوی قرار داده و نوعی مفهوم ایدئولوژیک را در ورای متن، بازخوانی کند؛ لذا با عنایت به اهمیت آیات تحدّی در مبحث اعجاز قرآن و تفسیرهای گوناگون پیرامون این آیات، ضرورت خوانشی نو، احساس می شود. دستاورد پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی حاکی از آن است که در سطحِ «توصیف»، واژگان کلیدی در توصیف و نقد گفتار و کردار مشرکان با بسامدهای مختلفی درسیاق آیات تحدّی، تکرار شده که نقشی اساسی در بازنُمود ایدئولوژی حاکم بر جامعه داشته و بازتابی جامع و دقیق از اوضاع و احوال جامعۀ عصر نزول است. سطح «تفسیر»، ترکیبی از محتوای متن و دانش های زمینه ای و منطبق بر کنشِ متقابلِ تاریخی است که نشان می‏دهد ساختارهای اجتماعی، چگونه گفتمان را به عنوان کنشِ اجتماعی توصیف کرده و تعیّن می بخشند. در سطح «تحلیل» نیز نظم آهنگ و بلاغت قرآن مهم ترین عامل در کنشِ افراد برای هماردی با قرآن است. هرچند مناسبات اجتماعی عصرِ نزول و ابعاد فرازمانیِ قرآن نیز در نزول آیات موثر بوده است.

An Analysis of AlTahaddi Ayahs Basedon Norman Fairclough’s CDA Approach

Norman Fairclough’s critical discourse analysis is an important theory of discourse analysis. While expressing the relationship between the internal and external evidences of the text and relying on linguistic forms and signs, this theory seeks to examine the dominant power of society and the space in which the literary work is formed through the three axes of description, interpretation and explanation, and to read through some kind of ideological concept beyond the text. Given the importance of AlTahaddi Ayahsin the miracle of the Qur’an and various interpretations of these ayahs, the necessity of a new reading is felt. Using a descriptiveanalytical approach and based on the analysis of Fairclough’s critical discourse analysis, the present study concluded that at the «description» level, the key words used to describe and critique the speech and behavior of the polytheists with varying frequency in the context of AlTahaddi Ayahs have played a central role in the representation of the ideology governing the society, and serve as a comprehensive and accurate reflection of the circumstances of the society in the era of the coming down of the Qur’an. The level of «interpretation» is a combination of textual content and contextual knowledge, consistent with historical mutual action that shows how social structures describe and define discourse as social action. At the level of «explanation», the Qur’anic rhythmical order and rhetoric are the most important factors in people’s trying to emulate the Qur’an. However, the social relations of the era of the descent and the extratemporal dimensions of the Qur’an have also been influential in the revelation of the ayahs.