بررسی تکرار هندسی و کارکرد آن در سورۀ بقره

تکرار یکی از جلوه‌های مهم علم زبان شناسی است. این پدیده از دیرباز همواره مورد توجه اهل ادب بوده است؛ چرا که تکرار هر کلمه یا عبارت، هدف و معنای مهمی را در پی دارد و بهتر می‌تواند مخاطب را تحت تاثیر خود قرار دهد. اسلوب تکرار در قرآن کریم گامی رو به جلوتر دارد؛ به گونه‌ای که اعجاز کلام آسمانی را به رخ همگان می کشاند؛ زیرا نوع ساختار و چیدمان کلمات تکرار شونده، علاوه بر زیبایی که به آیات و سوره ها می بخشد، بر بلاغت کلام می‌افزاید و موجب غنای نظام معنایی و تجلّی مفاهیم مهم قرآنی می‌شود. پژوهش پیش رو، حاصل مطالعۀ تکرار هندسی در سورۀ بقره است و به دلیل نقش برجستۀ این نوع تکرار در سورۀ بقره، بر آنیم که با روش توصیفی تحلیلی و بر پایۀ آمارگیری انواع تکرار هندسی، چگونگی کاربرد آن و میزان تاثیر دلالتی این نوع تکرار را بررسی کنیم. نتایج پژوهش نشان می‌دهد پنح نوع تکرار استهلالی، ختامی، هرمی، دایره‌ای و تراکمی در سورۀ بقره دیده می شود که تکرار هرمی با هدف تکرار و یادآوری مجدد مفاهیم و در راستای توصیفات، بیان جزئیات نعمت ها و مراتب خسران و رستگاری؛ تکرار ختامی به صورت حکم قاطع و حسن ختام آیات است؛ بنابراین، برخی صفات خداوند مانند سمیع، غفور، علیم و قدیر، به منظور هشدار و پس از اشاره به برخی احکام و قوانین به وفور تکرار شده است؛ همچنین تکرار استهلالی به منظور امر و نهی های اخلاقی و دینی بیشترین بسآمد را به خود اختصاص داده اند.

A Study of Geometric Repetition and Its Function in Surah alBaqarah

Repetition is one of the important manifestations of the science of linguistics. It has invariably been noted by the literary people because repeating each word or phrase has a meaningful purpose and can influence the audience deeply. In the Holy Qur’an, repetition displays a step forward so that it depicts the miracle of the divine words. This is because the structure and arrangement of repetitive words besides adding to the beauty of the ayahs and surahs, contributes to the rhetoric of the speech and consequently enriches the semantic system and manifestation of important Qur’anic concepts. The present research is the result of studying geometric repetition in Surah alBaqarah and because of the prominent role of this type of repetition in this surah, we intended to analyze its application and the degree of its effect in terms of signification using a descriptiveanalytical method and based on measuring the frequency of types of geometric repetition. Findings show there are five types of geometric repetition in Surah alBaqarah: introductory, concluding, pyramidal, circular, and cumulative. Pyramidal repetition aims to repeat and remind concepts, and is used for descriptions, articulation of the details of the blessings and degrees of damnation and salvation. Concluding repetition is a decisive commandment and a beautiful ending for the ayahs; therefore, some attributes of God, such as allhearing, allforgiving, allknowing, and almighty, serve to give warnings and are frequently repeated following ayahs stating commands and laws. Finally, introductory repetition to express ethical dos and don’ts has the highest frequency.