بینامتنیّت واژگان و مفاهیم قرآنی در منظومه‌ی ویس و رامین

ویس و رامین فخرالدّین اسعد گرگانی منظومه‌ای است رئالیستی و مبتنی بر داستانی کهن، بازمانده از روزگار اشکانیان به زبان پهلوی که در قرن پنجم ه . ق. منظوم گشت. از آن جایی که این منظومه مربوط به دوران پیش از اسلام است،  چندان انتظار نمی‌رود که در آن به مفاهیم قرآنی اشاره شده‌باشد؛ در حالی که شاعر در آن از واژگان و مفاهیم قرآن کریم در تبیین گزاره‌ها و نظم ابیات به وفور بهره گرفته‌است. پژوهش حاضر بر آن است تا منظومه ی مذکور را براساس پیوندش با آیات و مضامین قرآنی و برپایه ی نظریّه ی بینامتنی مورد نقد و بررسی قرار دهد. شیوه ی پژوهش براساس روش تحلیلی توصیفی است و مبانی نظریِ آن نیز بر پایه ی آرای نظریّه پردازان بینامتنی است تا افزون بر نشان دادن ساختار منسجم ابیات، آشکار گردد که شاعر با چه ترفندهای ادبی ای، این مضامینِ وحیانی را در مثنوی خویش به‌کاربرده‌است. برآیند تحقیق حاکی از آن است که با وجود ادبیّات خاصّ غنایی حاکم بر متن و جلوه‌گری عشق و غنا در آن، شاعر تحت تاثیر حقایق قرآنی و عقاید اسلامی، از گزاره های قرآنی به طور مشهودی بهره برده‌است؛ به گونه‌ای که این اثر را افزون بر منظومه‌ا‎‌ی غنایی، به مجموعه‌ای از باورهای اسلامی و دینی شاعر در ذهن مخاطب جلوه‌گر می‌سازد.

Intertextuality of the Qur’anicvocabulary and concepts in thecollection of poems of Vis and Rāmin

Fakhreddin As’ad Gorgani’s Vis and Rāminis a realistic poetry collection based on an ancient story in the Pahlavi language dating back to the Parthian period, which was poeticized in the fifth century. It is not expected that the Qur’anic concepts are referred to in this story since it goes back to the preIslamic era. However, the poet has abundantly used the lexicon and concepts of the Qur’an in the explanation of propositions and the order of verses. The present analyticaldescriptive study, drawing on the theory of intertextuality, seeks to evaluate this poetry collection based on its intertextual relationship with the Qur’an and Qur’anic themes. This study is theoretically based on the ideas of theorists of intertextuality, so that in addition to uncovering the solid structure of ayahs, the literary tricks the poet has used in expressing such divine themes in his work might be clarified. The findings show that despite the dominance of special lyric literature in the text and the representation of love and lyric in it, the poet, influenced by Qur’anic truths and Islamic beliefs, has clearly used Qur’anic propositions in such a way that his work, beyond a lyric poetry collection, manifests itself in the minds of the audience as a collection of Islamic and religious beliefs.