بررسی تطبیقی رویکرد معناشناختی مفسرین و رویکرد زبان‏شناسی شناختی در درک آیات مرتبط با سوره های مکی و مدنی

در مطالعات وابسته به حوزه تفسیر قرآن، همواره به موضوع مکی و مدنی بودن سوره‌ها به جهت استفاده از دلالات مستنتج از این مقوله تاکید فراوانی شده است. در باب ضرورت شناخت و تشخیص سوره‌های مکی از سوره‌های مدنی همین قول کفایت می‌کند که دانشمندان برجسته‌ علوم اسلامی نظیر سیوطی(1418) و نیشابوری(1416)، کسانی را که به این حوزه اشراف ندارند را از ورود به حوزه‌ تفسیر قرآن منع کرده‌اند. در همین راستا این پژوهش در صدد آن است که با بررسی کاربرد طرح واره‌های تصویری در قرآن کریم و مقایسه‌ سه شاخص فراوانی، نوع و هدف از کاربست این نظریه در سوره‌های مکی و مدنی، به مقایسه یافته‌ها با محتوای موضوعی سوره‌های مکی و مدنی از دیدگاه مفسران قرآن بپردازد تا میزان همسویی و تطابق مطالعات زبانشناختی مدرن را با تفاسیر محققان علوم قرآنی ارزیابی کند. در این پژوهش، تمامی آیات قرآن کریم از لحاظ کاربرد طرح واره بررسی شده و نوع طرح‌ واره به همراه مفهوم اساسی‌ای که طرح‌واره برای انتقال آن نقش ایفا می کند، بررسی و شمارش شده‌اند. پس از آن آمار مجزایی از سوره‌های مکی و مدنی، بر اساس سه شاخص فراوانی و نوع و هدف، تهیه شده است. آن‌چه از تحلیل این داده‌ها و مقایسه یافته‌ها با نظر محققان و مفسران حوزه علوم تفسیری و علوم قرآنی بر می‌آید، نشان‌دهنده آن است که میان مفاهیمی که توسط طرح ‌واره‌ها مفهوم‌سازی شده و مفاهیمی که این دانشمندان راجع به تفاوت سوره‌های مکی و مدنی اعلام می‌کنند، همسویی معناداری وجود دارد.

A Comparative Study ofExegetes’ SemanticApproach andCognitive Linguistic Approach to UnderstandingAyahs Related to Makki and Madani Surahs

Intertextuality, which deals with the relationship and the interaction between texts, is one of the newest theories in new criticism, According to this theory, texts and their producers are influenced by each other and they consciously or unconsciously use the literary and intellectual origins of each other. It has long been common among Persian poets and writers to use Qur’anic concepts and teachings to add credibility and richness to their work. The literary and rhetorical aspects of the Qur’an along with the Qur’anic ethical concepts and teachings, have created the attraction of such attention. Tarabol Majales is one of the works of Persian prose belonging to the eighth century, which is one of the most considerable periods due to the influence of the Qur’an and hadith as well as Arabic literature on Persian literature. Using Qur’anic ayahs and hadith, the author of the book, Mirhossein Heravi, has been able to write his book containing ethical and informative points. Throughout the book, one can see his familiarity and fondness of the Qur’an, religious and mystical teachings. The present descriptiveanalytical paper aims to analyze this feature by using Gérard Genette’s method of analyzing intertextuality. The results show that there are two types of explicit and implicit intertextuality in Tarabol Majales and Heravi has employed explicit intertextuality more frequently and in the form of adapting from Qur’anic ayahs in various forms and for different reasons.