بررسی آثار فاضل صالح السامرایی بر پایه نظریه نظم جرجانی با استناد به قرآن کریم

این مقاله که به شیوه توصیفی تحلیلی انجام شده است، به واکاوی برخی آثار فاضل السامرایی بر اساس نظریه نظم خواهد پرداخت و نشانه‌های کاربست این نظریه در آثار سامرایی را تبیین خواهد نمود. فاضل السامرایی زبان شناس و نحوی برجسته معاصر می باشد که با ارائه دیدگاه‌های نوین پیرامون زبان شناسی و علم نحو، خدمات شایانی به حوزه مطالعات قرآنی ارائه نموده است. وی کلیه مباحث زبان شناسی و نحوی را با استشهاد به آیات شریفه قرآن کریم، معنایابی کرده و ظرافت‌ها و لطافت‌های تعابیر قرآنی و بهر‌گیری قرآن از ظرفیت‌های تعبیری زبان عربی را به خوبی اثبات نموده است. نویسندگان بر این باورند که او در تالیف آثار ارزنده خود، از نظریه نظم عبدالقاهر جرجانی متاثر بوده است و ردپای نظریه نظم جرجانی، در اغلب آثارش به چشم می‌خورد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که سامرایی همانند جرجانی سهم ویژه‌ای برای نحو در بلاغت کلام قائل شده است. با وجود اینکه او متاثر از نظریه نظم است؛ ولی آراء و دیدگاه‌های متنوع‌تری در مسائل مختلف ارائه داده که نشانگر جزئی‌نگری بیشتر وی در حوزه مسائل نحوی می‌باشد. او علاوه‌بر بسط بیشتر موضوع، به سوی نحو مدرن و پیشرفته حرکت کرده و به واسطه ساده‌سازی مسائل نحوی و به عبارتی: «نقد نحو»، بسیاری از پیچیدگی‌های نحو و قواعد خشک حاکم بر آن را کنار زده است؛ از این رو می‌توان ادعا کرد که وی در این زمینه از جرجانی نیز پیشی گرفته و با ارائه دقیق، کامل و همه‌جانبه موضوعات نحوی و شواهد بسیاری که ارائه می‌دهد، معنایابی نحو را حتی گسترده‌تر از جرجانی انجام داده است.

Analyzing Fadhil alSamarrai’s Works Based on Jorjani’s Construction TheoryCiting the Holy Qur’an

This descriptiveanalytical study analyzed a number of Fadhil alSamarrai’s works based on construction theory and explained the signs of the application this theory in his works. Fadhil alSamarrai is a prominent contemporary grammarian and syntactician whose novel viewpoints on linguistics in general and on syntax in particular have made considerable contributions to Qur’anic studies. He has interpreted all linguistic and syntactic issues citing the noble ayahs of the Holy Qur’an and proved the nuances of Qur’anic expressions and the use of expressive capacity of Arabic language in the Qur’an. The authors believe that in his valuable works, Fadhil alSamarrai has been influenced by Abdolghher Jorjani’s construction theory, and traces of this theory can be seen in most of his writings. Studies have shown that Samarrai, like Jorjani, has assigned a special role to syntax in rhetoric. Although he is influenced by the construction theory, he has offered numerous other perspectives regarding various issues, which shows his more meticulous attention to syntax. In addition to expanding more on a given topic, he has moved toward modern and advanced syntax and by means of simplifying syntactic issues or in other words, through “criticism of syntax”, he has put many complexities and rigid rules of syntax aside. Therefore, it can be claimed that he outstands Jorjani in this respect, performing syntactic identification of meaning even more comprehensively than what Jorjani did through exact, complete and allinclusive explanation of syntactic issues and by provision of plenty of evidence.