توسیع و استعاره در روند تحول معنایی واژگان قرآن کریم (با تاکید بر آراء علامه طباطبایی)

درک الفاظ و واژگان قرآن کریم یکی از معیارهای فهم این کتاب آسمانی است و هر مفسری برای ارائه نظر خویش و بیان تفسیر خود نسبت به آیه باید متکی به معانی الفاظ باشد و روابط معنایی واژگان را مورد توجه قرار دهد. اما آیا معنای ظاهری واژگان یا معانى‏اى که در معنای استعمالی واژگان دیده شده، می‌تواند مدار فهم قرار گیرد یا آن معانی مى‏تواند اعم از آن معنای مستعمل قرار گیرد؟ این پرسش را بدین‌سان در تفسیر المیزان مورد بررسی قرار می‌دهیم که علامه طباطبایی معتقد است واژگان قرآن کریم گنگ نیستند زیرا قرآن کریم کتاب هدایت است و برای اینکه مخاطب را به هدف متعالی برساند، معانی را آشکارا و بدون هیچ‌گونه پیچیدگی بیان می‌نماید. در این مقاله سعی شده است سیر تحول معنایی واژه از منظر علامهمورد بررسی قرار گیرد و این مطلب اثبات شود که هرچند تحول معنایی واژه بیش از یک معنا را برای آن بیان می‌دارد؛ اما در حقیقت، معنای تحول یافته دارای ارتباط تنگاتنگ با معنای اصلی است و به عبارت دیگر با روش‌ها و فرآیندهایی چون استعاره، در برگرفتن معنای مجرد به‌جای محسوس، توسیع و تنزیل معنایی واژگان، دلالتی جدید در برگرفته که مبتنی بر همان معنای قدیمی و اصلی خود است. بررسی جایگاه تحول معنایی واژگان در تفسیر المیزان با هدف توجه به این جنبه‌ی مهم تفسیری برای تبیین جایگاه ارزشمند این تفسیر شیعی هدفی است که این تحقیق می‌کوشد با روش توصیفی تحلیلی و ذکر نمونه‌هایی چند از آیات قرآن کریم به آن بپردازد. واژگانی چون: «اجل، السحت، اخبات، ریح و ...» نمونه هایی است که در این نوشتار و در روند تحول معنایی خویش از معنایی متفاوت ولی مرتبط با معنای اصلی خویش برخوردار شده‌اند که علامه طباطبایی (ره) با بیان شیوا و عالمانه‌ی خود در ضمن تفسیر خویش از آیات، به این مهم پرداخته است.توجه به تحول دلالت‌های واژگان به دنبال بیان این مطلب است که الفاظ قرآن کریم، تنها محدود به معانی ظاهری آن نیست بلکه مشتمل بر روح معناست.

Expansion and Metaphor inSemantic Evolution of the Holy Qur'anicWords Emphasizing the Opinions of Allameh Tabatabai'e

Understanding phrases and words used in the Holy Qur'an is one step in comprehending this holy book. Interpreters should thus rely on the meanings of words to offer and explain their opinions and interpretations and should consider semantic relationships among words. However, can the superficial meaning of words or the meanings of words in their usage be considered as the basis of perception or those meanings can include the used meanings? We addressed this question drawing on Tafsir AlMizan,noting thatAllame Tabatabai'e believes that the Holy Qur'anic words are not vague because the Holy Qur'an is the book of guidance and hence needs to be clear in meaning and free of any complicacy. This paper is specifically an attempt to survey the semantic evolution of words from Allame Tabatabai'e’s point of view and to prove that although semantic evolution of words entail more than one meaning for a given word, there is still a strong relationship between the evolved meaning and the original one. In fact, the evolved meaning is still closely connected to the original meaning. In other words, through methods and processes like using metaphors, covering abstract rather than concrete meaning, and semantic expansion or contraction, a given word has acquired a new implication which is based on its original and old meaning. Analyzing the status of the semantic evolution of words in Tafsir AlMizan is what the present descriptiveanalytical study intended to do in its attempt to shed light on this key aspect of interpretation and to highlight the outstanding position of this Shia interpretation. Words such as “ajal, alsuht, akhbat, rih, etc.” are some examples of words carrying meanings different yet relevant to their original meanings through semantic evolution. This point has not been neglected by Allame Tabatabai'e in his articulate and scholarly expressions while interpreting the ayahs. Paying attention to changes in words’ references underlines the point that Qur'anic words are not limited to their superficial meaning but encompass the spirit of meaning as well.