عهد نامه آخال 1881م: زمینه ها و شرایط منجر به امضای قرارداد

پیمان آخال یا پیمان آخال تکه، یکی از قراردادهای ننگین ایران به شمار می رود که از سوی استعمار روس بر ایران تحمیل شد. این قرارداد، میان امپراتوری روسیه و ایران قاجار در 21 سپتامبر1881م/26 شوال 1299ق بسته شد و هدف آن، تعیین مرزهای دو کشور در مناطق ترکمن نشین شرق دریای خزر بود. پیمان آخال، تاثیر دوگانه‌ای بر ایران داشت. از یک‌سو، ایران تا حدی از یورش‌های ترکمن‌ها رهایی ‌یافت؛ اما این موضوع به بهای از دست‌رفتن سرزمین‌هایی تحقق یافت که ناصرالدین شاه ادعای سلطنت بر آن‌ها را داشت. همچنین، خط مرزی کاملاً به نفع روس‌ها طراحی شد.این تحقیق، پژوهشی توصیفی- تفسیری است و به دلیل ماهیت اکتشافی آن، فاقد فرضیه می باشد. شیوه جمع آوری داده ها اسنادی می باشد. هدف پژوهش، این است که ماهیت پیمان آخال و زمینه ها و شرایط منجر به امضای قرارداد و تاثیر آن بر شرایط اقتصادی و جغرافیایی را تحلیل و تبیین نماید. یافته ها نشان می دهد که عوامل چندی از جمله مسائل سیاسی، اقتصادی و غیره بر عقد پیمان آخال تاثیر گذاشت. نتیجه تحقیق نیز حاکی از آن است که روس ها با این پندار که تصرف مرو و آخال از سوی آنها، ایران را از تجاوزهای ترکمانان تکه، مرو و آخال نجات می‌دهد و با هدف تحقق مطامع خود، ایران را به عقد قرارداد آخال ترغیب کردند؛ حال آنکه این تعدیات محلی، سال های بعد نیز ادامه داشت و دولت روسیه، هیچ اقدامی به منظور پیشگیری از آن به عمل نیاورد.