امکان‌سنجی توسعه مرزها و نقش آن بر امنیت مرزی (مطالعه موردی بازارچه مرزی استان خراسان رضوی با افغانستان)

زمینه و هدف: ریشه عمده مشکلاتی که در داخل هر کشور بروز می‌کند را می‌توان در مرزهای آن جستجو نمود. مرز ایران و افغانستان به دلیل ویژگی‌های جغرافیایی و وضعیت خاص سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مرزنشینان، همواره از پرحادثه‌ترین مرزهای مشترک ایران با کشورهای همسایه بوده است. این منطقه به دلیل گستردگی برای گذر اشرار، قاچاق کالا و انسان و کاروان‌های مواد مخدر همواره مصائب و مشکلاتی برای مرزنشینان به وجود آورده است. از طرفی فقدان حکومتی فراگیر و قوی در افغانستان و درنتیجه عدم کنترل مرزهای خود، ایران را وادار ساخته است سرمایه‌گذاری کلانی برای کنترل مرزهای خود داشته باشند. هدف این تحقیق بررسی تاثیر ایجاد و توسعه بازارچه مرزی دوغارون بر امنیت مرزی استان خراسان رضوی با افغانستان طی دهه اخیر می‌باشد.روش: تحقیق حاضر را به لحاظ روش‌شناسی می‌توان در زمره تحقیقات توصیفی و همبستگی طبقه‌بندی نمود زیرا از یکسو به دنبال بررسی و توصیف وضعیت موجود بوده و از سوی دیگر به دنبال بررسی ارتباط بین دو متغیر توسعه مرزی و امنیت مرزی می‌باشد که با استفاده از دو روش اسنادی (کتابخانه‌ای، فیش‌برداری، پایگاه‌های اینترنتی) و میدانی (مشاهده، مصاحبه با مردم و مسئولین منطقه و توزیع 100 عدد پرسشنامه به‌عنوان حجم نمونه بین دو طیف مسئولین و مردم منطقه) و بهره‌گیری از بسته نرم‌افزاری آمار استنباطی spss اقدام به جمع‌آوری و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات شده و با استفاده از آزمون کرونباخ پایایی سوالات به ترتیب با مقدار آلفای 762/0 و 820/0 برای متغیرهای توسعه مرزی و امنیت مرزی موردسنجش قرار گرفت و با توجه به این‌که مقادیر آلفای کرونباخ دو مقیاس تحقیق بالاتر از 70% بوده، بنابراین مقیاس‌ها از قابلیت اعتماد لازم برخوردار هستند.یافته‌ها و نتایج: نتایج حاصل نشان می‌دهد بازارچه مرزی دوغارون در افزایش اشتغال، بهبود وضعیت درآمدی مردم، جلوگیری از مهاجرت، همچنین کاهش هزینه دولت در احداث پاسگاه‌های مرزی، کاهش عبور غیرقانونی، کاهش میزان ورود مواد مخدر به داخل، کاهش قاچاق کالا و انسان و درنهایت افزایش امنیت در منطقه نقش داشته است. در پایان راه‌کارهایی جهت ارتقاء وضعیت معیشتی مرزنشینان ارائه گردیده است.