مقایسه ویژگی‌ های جمعیتی مناطق مرزی و غیرمرزی و تبعات امنیتی آن

این مقاله به مقایسه ویژگی‌های جمعیت‌شناختی مناطق مرزی با مناطق غیرمرزی می‌پردازد. شاخص‌های جمعیت‌شناسی چون رشد و تراکم جمعیت، الگوهای مهاجرتی، ترکیب جمعیتی مناطق مرزی طی دورۀ 1390- 1365 مورد تحلیل جمعیت‌شناختی قرار گرفته و به‌منظور شناسایی مسائل و چالش‌های امنیتی ناشی از این تغییرات جمعیتی با مناطق غیرمرزی مقایسه شده است. روش تحقیق تحلیل ثانویه داده‌های سرشماری‌ است و از اطلاعات و داده‌های سرشماری کشور طی دورۀ 1390- 1365 استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد؛ به‌طور کلی جمعیت در محیط ملی ایران، پیرامون گریز (مرزگریز) و تمرکزگراست، این همان مساله‌ای است که از نظر جمعیت‌شناسی سیاسی زمینه‌ساز مسائل و چالش‌های امنیتی در بلندمدت می‌شود. پیرامون‏گریزی جمعیت در ایران موجب شده است که تراکم نسبی جمعیتی در برخی از مناطق مرزی به‏شدت کاهش یابد و این مناطق با مساله کم‏جمعیتی مواجه شوند. کمی جمعیت در مناطق مرزی نه‏تنها امنیت مرزها را کاهش می‌دهد، بلکه قدرت بازدارندگی نظامی در برخی از مرزهای کشور را به‌شدت کاهش خواهد داد. از سویی، مرکزگرایی جمعیتی در ایران باعث شده کارائی کنترل جرائم و ناهنجاری‌های شهری به‌ویژه در کلان‌شهرها کاهش یابد، هم چنین بیش‌تراکمی جمعیت در شهرها میزان خطر و شدت آسیب‌پذیری جمعیتی در مقابل تهاجمات هوایی احتمالی خارجی را زیاد می‌نماید. با امعان نظر در یافته های تحقیق، برای ارتقاء امنیت ملی و مرزی به‌طور مشخص پیشنهاد می شود؛ سیاست‌های بازتوزیع جمعیت به‌منظور بهینه‌سازی تراکم و ترکیب جمعیت در مناطق مرزی صورت گیرد، این سیاست‌ها مستلزم سیاست‌های پیش ران از جمله سیاست تمرکززدایی صنعتی، آموزشی و شغلی است.