ارائه مدل اثرگذاری دانش و آگاهی‌های زیست‌محیطی زنان مناطق مرزی بر پایداری زیست‌بوم‌ها مطالعه موردی: سکونتگاه‌های شهرستان مرزی مریوان

در عصر حاضر، دانش زیست‌محیطی به دنبال حفاظت از محیط‌زیست در پیوند با محیط اجتماعی از طریق افزایش آگاهی‌های زیست‌محیطی در سطح جامعه و تقویت دانش و فرهنگ زیست‌محیطی در زمینه‌های مختلف جامعه همراه شده است. در این میان تاکید بر نقش زنان به‌عنوان حافظان محیط‌زیست بر کسی پوشیده نیست. زنان همواره به‌عنوآن‌یکی از اصلی‌ترین نهادهای تربیتی جامعه و خانواده به شمار می‌روند که در قرن حاضر در اثر جدیت و سعی خود به پیشرفت‌های چشمگیری دست‌یافته‌اند. مشارکت فعال زنان در جهت نهادینه کردن فرهنگ زیست‌محیطی و ضرورت ایجاد بسترهای لازم جهت نیل به محیط‌زیست پایدار امری است که در چند سال اخیر به یک پارادایم جدید در پایداری زیست‌بوم‌ها مبدل شده است تا جایی که، آگاهی ساکنین از مسائل زیست‌محیطی پیرامون به‌ویژه آگاهی زنان ضروری تلقی می‌شود. توجه به مناطق مرزی ایران با در نظر گرفتن مرزهای طولانی با کشورهای همسایه که بخش اعظمی از مرزها را عناصر محیط‌زیستی تشکیل داده است، نیازمند برنامه‌ریزی و ارزیابی‌های محیط‌زیستی می‌باشد. در این راستا، هدف اصلی این پژوهش تبیین چگونگی اثرگذاری دانش و آگاهی‌های زیست‌محیطی زنان مناطق مرزی بر پایداری زیست‌بوم‌ها می‌باشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی است و با رویکرد تحلیلی، ابتدا از منابع اسنادیکتابخانه‌ای بهره گرفته و مفاهیم مرتبط با دانش و آگاهی‌های زیست‌محیطی زنان را موردبررسی قرار داده و سپس مدل عوامل اثرگذار بر پایداری زیست‌بوم‌ها را تبیین نموده است. درنهایت با استفاده از مدل‌سازی معادلات ساختاری، سنجش میزان اثرگذاری دانش و آگاهی‌های زیست‌محیطی زنان سکونتگاه‌های شهرستان مرزی مریوان انجام‌شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد، «میزان تحصیلات» با ضریب تاثیر 98 درصد مهم‌ترین متغیر اثرگذار می‌باشد و در میان عوامل وابسته مدل متغیر «میزان حفاظت از منابع محیطی» بیش‌ترین تاثیرپذیری را داشته است و بر اساس ضریب تعیین محاسبه‌شده، متغیرهای مستقل مدل پژوهش تا سطح 90 درصد پایداری زیست‌بوم‌ها را تبیین می‌نمایند. بنابراین می‌توان گفت که افزایش دانش‌پایه زنان در سکونتگاه‌های مرزی می‌تواند نگرش محیطی آنان را تغییر دهد و در نتیجه احساس مسئولیت نسبت به حفاظت از منابع طبیعی به وجود آورد. درنهایت متناسب با شرایط و موقعیت مرزی مطالعه موردی، راهکارهای اساسی در این زمینه ارائه‌شده است.

Model of the Effect of Environmental Knowledge and Awareness of Women in Border Areas on the Sustainability of Ecosystems Case Study: Settlements of Marivan Border City

Nowadays, environmental knowledge seeks to protect the environment in relation to the social environment by increasing environmental awareness at the community level and strengthening environmental knowledge and culture in various areas of society. In the meantime, the emphasis on the role of women as environmentalists is not hidden from anyone. Women have always been considered as one of the main educational institutions of the society and family, which have achieved significant progress in the present century due to their seriousness and efforts. The active participation of women in institutionalizing environmental culture and the need to create the necessary conditions to achieve a sustainable environment is something that in recent years has become a new paradigm in the sustainability of ecosystems; to some extent, residents’ awareness of environmental issues, especially women’s awareness, is considered essential. Considering the border areas of Iran, considering the long borders with neighboring countries, most of which are environmental elements, requires environmental planning and assessments. In this regard, the main purpose of this study is to explain how the knowledge and environmental awareness of women in border areas affect the sustainability of ecosystems. The present study is applied in terms of purpose and with an analytical approach. First uses documentarylibrary resources and examines the concepts related to women’s environmental knowledge and awareness and then explains the model of the effective factors on the sustainability of ecosystems. Finally, by modeling structural equations, the effect of knowledge and environmental awareness of women in the settlements of Marivan border city has been assessed. The results show that education rate is the most important variable with an impact factor of 98% and among the dependent factors of the model, the variable rate of protection of environmental resources has the most impact. Also, based on the calculated coefficient of determination, the independent variables of the research model explain up to 90% of the sustainability of ecosystems. Therefore, it can be said that increasing the basic knowledge of women in border settlements can change their environmental attitudes and thus create a sense of responsibility for the protection of natural resources. Finally, in accordance with the conditions and border situation of the case study, basic solutions in this field are presented.