آشکارسازی و ارزیابی تغییرات دوره‌ای رودخانه مرزی سومبار در شمال شرق ایران از شاخص‌های مورفومتری رودخانه و سنجش‌ازدور

مرز پدیده ای ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیک می باشد که وقتی با عوارض طبیعی همراه می‌شوند همواره دستخوش تغییراتی می‌گردند. امروزه برای پرهیز از مناقشات کشورها با دقت مرز را تعیین و علامت‌گذاری می کنند. بنابر این ضروری است از ابزارها و تکنیک‌های جدید این تغییرات شناسایی و برنامه‌ریزی لازم برای ساماندهی این معضل سیاسی انجام گیرد. رودخانه و حوضه آبخیز سومبار (پرسه سو) یکی از سرشاخه‌های رودخانه اترک است که در اثر سیلاب‌های دوره‌ای تغییرات زیادی داشته و برای ساکنین این منطقه مشکلات زیادی به وجود آورده است. در این تحقیق با استفاده از نقشه‌های توپوگرافی، زمین‌شناسی، مدل رقومی ارتفاعی و تصاویر ماهواره لندست، سال‌های 1987 و 2017 و تصویر سال 2008 ماهواره‌ای آر اس هندوستان و نرم‌افزارهای auto cad، eniv و arc map، بستر دقیق رودخانه تعیین و پارامترهای مورفومتری بستر رودخانه در دو بازه محاسبه شد. سپس بر اساس بازدید میدانی و همچنین ملاحظات زمین‌شناسی و تغییرات کاربری ارضی، تغییرات بستر رودخانه سومبار مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت. بر اساس محاسبات انجام‌شده مشخص شد، طول رودخانه سومبار در سال 1989، 48.58 کیلومتر بوده که این میزان در سال 2008، به 48.46 کیلومتر و در سال 2017 به 47.29 کیلومتر کاهش‌یافته است، میانگین زاویه مرکزی پیچان‌رودهای رودخانه سومبار 40.83 درجه در سال 1987 که این میزان در سال 2008 به 36.27 درجه و در سال 2017 به 30.61 رسیده است که این مقدار در بازه دوم بیشتر از بازه اول می‌باشد. تعداد پیچان‌رودها در سال 1987، 154 عدد بوده که این میزان در سال 2008، 144 و در سال 2017 به 136 پیچان‌رود کاهش پیداکرده است. بر اساس یافته‌ها، بخش وسیعی از ساحل ایرانی سومبار در حال فرسایش جریانی رودخانه قرار دارد و اقداماتی از قبیل مقاوم‌سازی بستر و ایجاد بسترهای مصنوعی اجتناب‌ناپذیر است. بااین‌وجود پیشنهاد می‌شود این اقدامات با رعایت شرایط هیدرودینامیک رودخانه باشد.

Detection and Evaluation of Periodic Changes in the Sumbar River in Northeast Iran from River Morphometric and Measurement Indices

Boundaries are geostrategic and geopolitical phenomena that are constantly undergoing changes when accompanied by natural disasters. Today, states carefully mark and mark the border to avoid disputes. Therefore, it is necessary to identify and plan for these changes through the new tools and techniques needed to address this political dilemma. River and watershed of Sumbar (Perce Su) is one of the tributaries of Atrak River that has been changed by periodic floods and has caused many problems for the residents of this area. In this study, using topographic maps, geology, digital elevation model and Landsat satellite imagery, 1987 and 2017 and Indian RS satellite image 2008 and Auto CAD, ENIV and Arc map software, accurate river bed determination and river bed morphometric parameters It was calculated in two intervals. Subsequently, changes in the bed of the Sumbar River were analyzed and evaluated based on field surveys as well as geological and land use changes. Calculations show that the length of the Sumbar River in 1989 was 48.58 kilometers, which decreased to 48.46 kilometers in 2008 and to 47.29 kilometers in 2017, the mean central angle of the Summar River twists 83. / 40 degrees in 1987, reaching 36.27 degrees in 2008 and 30.61 degrees in 2017, which is higher than in the second. The number of twists and turns in 1987 was 154, down from 144 in 2008 and 136 in 2017. According to the findings, a large part of the Iranian coast of Sumbar is being eroded by the river, and measures such as bed reinforcement and artificial bedding are inevitable. However, it is recommended that these measures be in accordance with river hydrodynamic conditions.