ارزیابی و پهنه بندی شاخص‌های اقلیمی موثر در فعالیت نیروهای نظامی و انتظامی در مناطق مرزی ایران و افغانستان

زمینه و هدف: شرایط اقلیمی و ازجمله آب‌وهوا بر تمام فعالیت‌های انسان و از جمله فعالیت‌های نظامی و انتظامی تاثیر می گذارد و بنابراین فرماندهان این نیروها نیازمند شناخت درست عناصر اقلیمی و محیطی هستند. این پژوهش باهدف ارزیابی و پهنه‌بندی شاخص‌های اقلیمی در مناطق مرزی ایران و افغانستان ازنظر فعالیت‌های نظامی و انتظامی صورت گرفته است. روش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا پیمایشی است. برای اجرای پژوهش، تمامی ایستگاه‌های سینوپتیک موجود در مرز ایران و افغانستان بررسی و از بین آن‌ها اطلاعات یازده ایستگاه که دارای طول دوره آماری بالای 30 سال بودند، انتخاب و داده‌های اقلیمی مربوط به پارامترهای دما، رطوبت نسبی، سرعت و جهت باد، ابرناکی، میدان دید، بارش باران و برف در دوره روزانه و ماهانه جمع آوری و با کمک الگوی ahp شاخص‌های تاثیرگذار وزن دهی و با استفاده از نرم‌افزار gis نقشه‌های اقلیم نظامی تهیه و مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. یافته ها و نتایج: نتایج پژوهش نشان داد که به‌طورکلی مطلوبیت اقلیم نظامی در منطقه شرق کشور در ماه‌های گرم سال و فصل تابستان نسبت به ماه‌های سرد و معتدل سال پایین می‌باشد به‌گونه‌ای که کمترین مطلوبیت برای عملیات نظامی در سطح منطقه مربوط به ماه‌های تیر و مرداد است که در بین پارامترهای اقلیمی تاثیرگذار در کاهش مطلوبیت می‌توان به دماهای بالا، سرعت باد و طوفان‌های همراه با گردوخاک و محدودیت دید اشاره کرد. در بین ایستگاه‌های منطقه شرق کشور، کمترین مطلوبیت اقلیم نظامی با مقادیر کمتر از 45 درصد مربوط به ایستگاه‌های زابل و زهک است که تحت تاثیر بادهای 120 روزه سیستان قرار می‌گیرد. این در حالی است که ایستگاه‌های قائن، تربت‌جام و تربت‌حیدریه، مطلوبیت اقلیم نظامی بیشتری نسبت به بقیه مناطق در فصل تابستان دارا هستند. بیشترین مطلوبیت اقلیم نظامی در سطح منطقه در طول سال نیز مربوط به ماه‌های مهر، آبان، اسفند و فروردین است. در بین ایستگاه‌های منطقه نیز ایستگاه‌های کاشمر و بیرجند در این ماه‌ها از مطلوبیت اقلیم دفاعی بیشتری نسبت به بقیه برخورداراند.