کاربرد وکارکرد سلام مذهبی در دورۀ قاجار

مناسبات ملی و مذهبی در دوران سلسله های گوناگون تاریخ ایران اسلامی بسته به باورهای سیاسی، اجتماعی و نظام فکری و همچنین کارکرد خاصی که می‌توانست برای حکومت از جمله ایجاد مشروعیت و تداوم و بقا داشته باشد به صورت‌های متفاوتی برگزار می گردید. در دربار قاجار مراسم و آئین‌های متنوعی باب شده بود که در هنگام مناسبت‌های ملی و مذهبی برگزار میگردید، این مراسم سلام نام داشت. در این مقاله با تکیه بر دوره قاجار به نوع خاصی از این مراسم که به مناسبت اعیاد اسلامی برگزار می‌گشت به نام آئین سلام مذهبی، پرداخته خواهد شد. در پژوهش حاضر، چگونگی برگزاری و کارکردهای این آئین بررسی شده و این پرسش را مطرح می‌نماید که آئین سلام مذهبی در دوره‌ی قاجار چگونه و با چه کارکردی برگزار می‌گردید؟ به همین سبب، فرضیه پژوهش اینگونه مطرح شد: «آئین سلام مذهبی در دوره قاجار به مناسبت مراسم مذهبی برگزار می‌‌گردید و کارکرد مشروعیت‌زایی برای حکومت قاجار داشت.» منابع این دوره به طور مکرر به برگزاری این مراسم به خصوص در زمان حکمرانی ناصرالدین‌شاه اشاره دارند، این امر نشان دهنده‌ی اهمیت بالای این گونه مراسم مذهبی در نگاه شاهان قاجار بود. ناصرالدین‌شاه، به خوبی از نقش تشریفات مذهبی در ایجاد مشروعیت برای حکومت خود پی برده بود، به همین سبب در تلاش بود، مراسم مذهبی را به شکل آئین سلام و در دربار برگزار کند تا بتواند با استفاده از این آئین، برای خود و حکومت قاجار کسب مشروعیت کند. هدف پژوهش حاضر، محرز کردن فرضیه پژوهش با استفاده از منابع، اسناد و روزنامه‌های دوران قاجار است، برای محقق کردن این امر، در خلال، تبیین چگونگی برگزاری آئین سلام مذهبی به نقش مشروعیت زایی این مراسم برای حکومت قاجار پرداخته می‌شود.

application and function of religious greeting in the qajar period

national and religious relations during the various dynasties of the history of islamic iran were organized in different ways depending on political, social beliefs and intellectual system, as well as the special function that could have for the government, including creating legitimacy, continuity and survival. in the qajar court, there were various ceremonies and rituals that were held during national and religious occasions, this ceremony was called salam. in this article, relying on the qajar period, a special type of this ceremony, which was held on the occasion of islamic holidays, called the ritual of religious greeting, will be discussed. in the current research, the manner of holding and the functions of this ritual is examined and the question is raised, how and with what function was the ritual of religious greeting held in the qajar period? for this reason, the hypothesis of the research was proposed as follows: the ritual of religious greeting was held during the qajar period on the occasion of religious ceremonies and had the function of creating legitimacy for the qajar government. the sources of this period repeatedly refer to the holding of this ceremony, especially during the rule of naser al-din shah, this indicated the high importance of this type of religious ceremony in the eyes of the qajar kings. naser al-din shah was well aware of the role of religious ceremonies in creating legitimacy for his government, that is why he was trying to hold religious ceremonies in the form of greeting ceremony in the court so that he could use this ceremony for himself and the qajar government. gain legitimacy. the aim of the current research is to confirm the hypothesis of the research using sources, documents and newspapers of the qajar era. to achieve this, in the course of explaining how the ritual of religious greeting is held, the role of legitimizing this ceremony for the qajar government is discussed.