تحلیلی بر نقش ترجمه در روزنامه‌های «اختر» و «سروش» در انتقال گفتمان انتقادی متاثر از فضای فکری استانبول به ایرانِ دوره قاجار

با رویارویی ایران عهد قاجار با غرب و آگاهی از رشد آنان، نیاز به شناخت تمدن نوین آشکار شد. اگرچه ایرانیان به‌صورت مستقیم با غرب در ارتباط بودند، ولی بسیاری از این تجربه‌ها، از مسیرهای واسطه از جمله عثمانی و به‌ویژه در فضای فکری استانبول منتقل می‌شد. یکی از راه‌های شناخت غرب، تاثیرپذیری روزنامه‌های «اختر» و «سروشِ» چاپ استانبول، پیش و پس از انقلاب مشروطه با استفاده از ترجمه است. بنابراین، این سوال پیش می‌آید که ترجمه‌ تحولات فکری سیاسی استانبول در این روزنامه‌ها، چه تاثیری در گفتمان انتقادی آنان داشته است؟ این پژوهش، بر اساس روش توصیفی تحلیلی مبتنی بر گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و دسترسی به آرشیو این روزنامه‌ها، سعی در پاسخ به این پرسش‌ دارد.یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که روزنامه‌های «اختر» و «سروش»، از فضای فکری عثمانی متاثر بودند و ترجمه اخبار و مقالات سیاسی در این روزنامه‌ها، تاثیر عمیقی در گفتمان انتقادی آنها داشتند. به‌علاوه، مشخص شد که مترجمان و نویسندگان این روزنامه‌ها، به انتقال تجدد و تفکر انتقادی به ایران دوره‌ قاجار کمک شایانی کردند. در نتیجه، گفتمان انتقادی با عبور از عثمانی و متاثر از آن، تجلی خاصی یافت که بیشتر منطبق با فرهنگ شرق و اسلامی ایرانی بود.

an analysis of the role of translation in akhtar and soroush newspapers in transferring critical discourse influenced by the intellectual atmosphere of istanbul to qajar period iran

with the confrontation of qajar-era iran with the west and awareness of their growth, the need to know the new civilization became apparent. although iranians were in direct contact with the west, many of these experiences were transmitted through intermediary routes, including the ottoman empire, and especially in the intellectual atmosphere of istanbul. one of the ways to know the west is the influence of akhtar and soroush newspapers in istanbul, before and after the constitutional revolution, by using translation. therefore, the question arises, what effect did the translation of istanbul’s intellectual-political developments in these newspapers have on their critical discourse? this research tries to answer this question based on the descriptive-analytical method based on the collection of library information and access to the archives of these newspapers. the findings of the research show that akhtar and soroush newspapers were influenced by the ottoman intellectual atmosphere and the translation of political news and articles in these newspapers had a profound effect on their critical discourse. in addition, it was found that the translators and writers of these newspapers helped to transfer modernity and critical thinking to qajar period iran. as a result, the critical discourse, passing through the ottoman empire and being influenced by it, found a special manifestation that was more compatible with the eastern and islamic-iranian culture.