بررسی و تحلیل اندیشه تمدنی خیرالدین تونسی بر اساس کتاب اقوم المسالک فی معرفه احوال الممالک

عقب‌ماندگی و انحطاط جوامع اسلامی از موضوعات مهمی است که بسیاری از اندیشمندان مسلمان به آن پرداخته و راهکارهایی برای برون‌رفت از آن ارائه نموده‌اند. خیرالدین تونسی از اندیشمندان سیاستمداری است که با مد نظر قرار دادن پیشرفت مسلمانان و انحطاط اروپائیان در گذشته از یکسو، مشاهده وضعیت انحطاط جوامع اسلامی و پیشرفت اروپائیان در عصر خویش از سوی دیگر، دیدگاههایی نسبتا متفاوتی در این زمینه ارائه نموده که عمدتا در کتاب «اقوم المسالک فی معرفه احوال الممالک» بازتاب یافته اما تاکنون این دیدگاه ها آن گونه که باید بررسی نشده است. سئوال این است که راه برون رفت جوامع اسلامی از وضعیت انحطاط تمدنی در اندیشه خیرالدین تونسی چیست؟ نوشتار حاضر برای بدست آوردن راهکار تونسی با روش توصیفی، تحلیلی براساس کتاب فوق سامان یافته است. یافته‌های تحقیق نشان می دهد که وی راه برون‌رفت جوامع اسلامی از عقب‌ماندگی را بازگشت به میراث تمدن اسلامی، عمل به قاعده تعامل و اقتباس تمدنی، تاسیس نظام سیاسی مبتنی بر عدالت، آزادی و شوری می داند.کلید واژه ها: خیرالدینتونسی،اندیشۀ تمدنی، نظام سیاسی، عدالت، آزادی و شوری.

Study & analysis civilization thought of Khair al-Din Tunisy based on the Aqwam al-Masalak –fi- Maarefat al – Mamalek( his book).

The backwardness and decline of Islamic societies is one of the important issues that many Muslim thinkers have addressed and offered solutions to overcome it. Khair alDin alTunisi is one of the political thinkers who, considering the progress of Muslims and the decline of Europeans in the past on the one hand, observing the decline of Islamic societies and the progress of Europeans in his time on the other hand, has presented relatively different views on this issue. Aqum alMasalak fi Maarefa Ahwal alMamalak »has been reflected, but so far these views have not been properly examined. The question is what is the way out of Islamic societies from the state of civilizational decline in the thought of Khair alDin Tunisia? The present paper has been organized based on the above book to obtain the Tunisian solution by descriptive method. Findings show that he considers the way out of backwardness of Islamic societies to return to the legacy of Islamic civilization, practice the rule of interaction and adaptation of civilization, the establishment of a political system based on justice, freedom and salinity.