بررسی پیامدهای قداست هنر خوشنویسی در بین هنرهای اسلامی با تکیه بر دیدگاه سنت‌گرایان(تیتوس بورکهارت و سید حسین نصر)

هنر مقدس، هنری است که با ساحت قدسی و متعالی دین، در ارتباطی تنگاتنگ است. هنر خوشنویسی به عنوان هنری مقدس در دین‌اسلام، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به اعتقاد اصحاب سنت‌گرا امر قدسی در هنرهای اسلامی به واسطه ارتباط انسان با خداوند متعال، نمود پیدا می‌کند که این پیدایش امر قدسی در هنر خوشنویسی اسلامی، خود به واسطه ساحت درونی و اندیشه عرفانی و اسلامی هنرمند خوشنویس، تجلّی پیدا می‌کند. شناخت این امر مستلزم تامل در چگونگی اثبات جایگاه این هنر به عنوان هنری تجریدی قدسی است که توانسته کلام خدا را در صورت و محتوی، متجلّی کند. سوال این است: خوشنویسی اسلامی به عنوان هنری مقدس، چه پیامدها و نتایجی را در بین هنرهای اسلامی در جهان‌اسلام به دنبال داشته است؟ این پژوهش به شیوه توصیفی ‌تحلیلی صورت گرفته و روش گردآوری داده‌ها اسنادی(کتابخانه‌ای) است. هدف این پژوهش، ارزیابی و تحلیل نظریات و دیدگاه‌های این دو اندیشمند سنت‌گرا تیتوس ‌بورکهارت و سید‌حسین‌نصر در رابطه با قداست هنر خوشنویسی در جهان‌اسلام و تبیین نتایج و پیامدهایی است که خوشنویسی اسلامی به عنوان هنری مقدس در بین هنرهای اسلامی داشته است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که چون ذات هنر خوشنویسی اسلامی با کلام و وحی‌الهی مناسبت داشته، بنابراین رموز نمادین ذات قدسی حق در حروف خوشنویسی باعث پیشرفت خوشنویسی اسلامی و بوجود آمدن سبک‌های مختلف خوشنویسی بر ابنیه و در کتب مقدس شده و همچنین به دلیل ادغام شدن با دیگر هنرهای تزینی اسلامی، باعث رشد و توسعه آنها شده‌است. خوشنویسی اسلامی به دلیل کتابت آیات الهی هم در کتاب قرآن کریم و هم بر پهنه کتیبه‌های مساجد، علاوه بر تجلّی ذات قدسی خدا، عامل مهمی در جهت تبلیغ مذهب اسلام و همچنین اندیشه‌های مذهبی حاکمان اسلامی بوده و درنتیجه مشروعیت حاکمان اسلامی را نیز در نظر مردم سبب می‌شد.

Examining the results of sanctification of calligraphy among Islamic arts with emphasis on the views of traditionalists (Titus Burkhart and Sayyed Hossein Nasr)

Sacred art is an art that is closely related to the holy and lofty realm of religion. The art of calligraphy as a sacred art in Islam has a special importance. According to the traditionalists, this sacredness in Islamic art is manifested through man’s relationship with God Almighty. Understanding this requires contemplation on how to prove the position of this art as a sacred abstract art that has been able to manifest the word of God in form and content. The question is: What are the consequences and results of Islamic calligraphy as a sacred art among Islamic arts in the Islamic world? This research has been done in a descriptiveanalytical manner and the method of gathering data is documentary (library). The purpose of this study is to evaluate and analyze the theories and views of these two traditional thinkers TitusBurkhart and Sayyed HosseinNasr regarding to mentioned matter. The findings of the research indicate that because the immanence of the art of Islamic calligraphy was appropriate to the divine word, so the symbolic secrets of the holy immanence of God in the letters of calligraphy has led to the development of Islamic calligraphy. This has also led to different styles of calligraphy on buildings and in the scriptures. This has also led to their growth and development due to their integration with other Islamic decorative arts. Islamic calligraphy due to the writing of divine verses both in the Holy Quran and in the inscriptions of mosques, in addition to manifesting the holy nature of God, is an important factor in propagating the religion of Islam and the religious ideas of Islamic rulers and therefore resulted in the legitimacy of Islamic rulers in the eyes of the people.