نادرشاه افشار و اعطای منصب شیخ الاسلامی کردستان به خاندان موالی (1160 ق.)

در دوره صفوی، ایالت کردستان، به عنوان یکی از چهار ولایات والی‌نشین در قلمرو صفوی بود که توسط خاندان حکومت‌گر محلی بنی‌اردلان و خاندان‌های وابسته به آنان اداره می‌شد که یکی از آن‌ها، خاندان موالی بودند. در طول دوران صفوی، مقام شیخ‏الاسلامی در دست خاندان محلی موسوم به سادات شیخ‏الاسلامی بود و اعضای خاندان موالی نیز با عنوان ملا و مفتی، در امور مذهبی و قضایی کردستان اردلان حضور داشتند. با آشفتگی اوضاع سیاسی بعد از سقوط صفویان، سیاست‌ مذهبی نادرشاه افشار و همچنین تغییر نگرش نادرشاه افشار نسبت به خاندان اردلان و در نتیجه، ضعف داخلی خاندان اردلان، زمینه برای توسعه‌ نفوذ محلی و ارتقاء موقعیت خاندان موالی فراهم گردید؛ چنانکه در سال 1160ه.ق در اواخر دوره حکومت نادرشاه افشار با حفظ سمت، صاحب کرسی شیخ‏الاسلامی در ایالت اردلان شدند. اگر چه در آشفتگی های سیاسی بعد از نادرشاه، از این سمت خلع شدند اما از دوره قاجار دوباره آن را تصاحب کردند. این پژوهش با روش شیوه توصیفی تحلیلی و با اتکاء به یک سند نویافته از عهد افشاری، ضمن بررسی فعالیت خاندان موالی در منصب قضاوت و جایگاه آنان در ساختار اداری و تحولات سیاسی حکومت محلی اردلان، چگونگی دست‌یابی آنان به مقام شیخ‏الاسلامی کردستان را بررسی می کند.

Nader Shah Afshar and the granting the position of Shaykh al-Islami of Kurdistan to the Mawali family (1160 AH)

During the Safavid period, Kurdistan was one of the four provinces in the Safavid territory. The province was governed by the local ruling family (Bani Ardalan and their affiliated families), one of which was the Mawali family. During the Safavid period, the position of Shaykh alIslami was in the hands of a local family called Sadat Shaykh alIslami. Members of the Mawali family, also known as mullahs and muftis, were working in the religious and judicial affairs of Kurdistan. With the turmoil of the political situation after the fall of the Safavids, the religious policy of Nader Shah Afshar and also the change of Nader Shah Afshar’s attitude towards the Ardalan dynasty and as a result, the internal weakness of the Ardalan dynasty, provided the ground for developing local influence and promoting the Mawali dynasty. As in 1160 AH, at the end of the reign of Nader Shah Afshar, retaining his position, the Mawali became the owner of Shaykh alIslami in the province of Ardalan. Although they were deposed in the political turmoil after Nader Shah, they recaptured it in the Qajar period. This research is a descriptiveanalytical method and relying on a new document from the Afshari era, while studying the activities of the Mawali family in the position of judges and their position in the administrative structure and political developments of Ardalan local government, examines how they achieved the position of Sheikh alIslami of Kurdistan.