رقابت بازرگانی فارسیان در مسیر بازرگانی دریایی خلیج فارس به دریای سرخ و شمال مصر در سده چهارم پنجم قمری

در سده چهارم و پنجم قمری، مرکزیت بازرگانی دریایی در بنادر خلیج فارس بود اما به دلیل رکود سیاسی آل بویه، بازرگانی دریایی خلیج فارس با چالش روبرو شد و به جابجایی مسیر بازرگانی دریایی خلیج فارس به شرق و غرب دریای سرخ و شمال مصر کشیده شد؛ از این رو بررسی این جابجایی بسیار مهم است. این نوشتار به روش گردآوری داده ها در منابع جغرافیایی و تاریخی و با رویکرد توصیفیتحلیلی به شناخت وضعیت تجاری بنادر مهم خلیج فارس و دریای سرخ، بررسی چگونگی جابجایی مرکزیت بازرگانی دریایی از خلیج فارس به شرق و غرب دریای سرخ پرداخته می‌شود. دست آورد پژوهش این است که بازرگانان فعال و پویای ایرانی در این سده ها با جابجایی کانون های تجاری و مهاجرت به بنادر و سواحل دریای سرخ در شکوفایی بنادر دریای سرخ و سپس بندرهای شمال مصر نقش برجسته ای بازی کردند. این فرایند با سیاست مناسب دولت های بویه و فاطمیان برای بازرگانان خارجی رخ داد و در توان بازرگانی این دولتها در برابر قدرت های رقیب نیز اثربخش بود.

Persians trade competition in the Persian Gulf maritime trade routeTo the Red Sea and northern Egypt in the fourth and fifth lunar centuries

In the fourth and fifth lunar centuries, the center of maritime trade was in the ports of the Persian Gulf; But, due to the political stagnation of Albuyeh, the Persian Gulf maritime trade was challenged and shifted to the east and west of the Red Sea and the north of Egypt. Therefore, it is very important to study this shift. This paper, by collecting data in geographical and historical sources and with a descriptiveanalytical approach to understanding the commercial status of important ports in the Persian Gulf and the Red Sea, examines how the maritime trade center moves from the Persian Gulf to the east and west of the Red Sea. The result of the research is that active and dynamic Iranian merchants in these centuries played a prominent role in the prosperity of the Red Sea ports, and then the northern ports of Egypt, by shifting trade and migrating centers to the ports and coasts of the Red Sea. This process took place with the appropriate policy of the Buyid dynasty and Fatimid governments for foreign traders and was also effective in the commercial power of these governments against rival powers.