بررسی زمینه‌های فعالیت نجومی صابئان و نقش آنها در علم نجوم در سده سه و چهار هجری

در روند رشد و شکوفایی علم نجوم، به عنوان یکی از علوم مهم در تمدن اسلامی که از قرن دوم هجری آغاز گشته بود، عوامل مختلفی دخیل بوده اند. انتقال سنّت‌ نجومی کلدانی و یونانی به حوزه نجوم اسلامی توسط صابئین حران را می‌توان عاملی اساسی در تکوین این علم در قلمرو تمدن اسلامی به شمار آورد. این نوشتار در نظر دارد که تاثیر و نقش صابئین حران بر علم نجوم در تمدن اسلامی را با بهره‌گیری از روش توصیفی تحلیلی و استناد به منابع، تحقیقات و مقالات موجود، مورد بررسی قرار ‌دهد و به این پرسش‌ها پاسخ دهد که چه زمینه‌هایی سبب تاثیرگذاری صابئین در شکوفایی علم نجوم در اسلام گردید؟ و آنها چه تاثیری در پیشرفت علم نجوم در تمدن اسلامی داشتند؟ دستاوردهای این پژوهش، حاکی از آن است که در وهله‌ نخست، عواملی نظیر: جایگاه و قدسیت نجوم در مذهب صابئین حرانی، ترجمه‌ متون یونانی سریانی، نیاز دستگاه خلافت و اهمیت احکام شرعی، موجب تاثیرگذاری صابئین حران در شکوفایی نجوم اسلامی گردید. سپس، آنها با ترجمه و نقد کتاب مجسطی، به دستاوردهای کم‌نظیری در حوزه‌ نجوم اسلامی نایل شدند و از این طریق، توانستند به پیشرفت این علم در تمدن اسلامی کمک شایانی نمایند.

Investigating the Fields of Astronomical Activity of Saeban And Their Role in Astronomy in the third and fourth Centuries AH

There were various factors in the process of growth and prosperity of astronomy, as one of the important sciences in Islamic civilization, which began in the second century AH. The transfer of the Chaldean and Greek astronomical traditions to the Islamic astronomy by the Sabeans of Harran can be considered as a key factor in the development of this science in the realm of Islamic civilization  This article intends to study the influence and role of Sabean of Harran on astronomy in Islamic civilization by using descriptiveanalytical method and citing existing sources, researches and articles and to answer these questions: what factors led that Sabeans influenced in the flourishing of astronomy in Islam? and what effect did they have on the development of astronomy in Islamic civilization? The findings of this study indicate that in the first place, factors such as: the status and sanctity of astronomy in the religion of Harran Sabeans, translation of GreekSyriac texts, the need for the caliphate and the importance of religious rules, led Sabean Harran Sabeans influenced the flourishing of Islamic astronomy. Then, by translating and criticizing Majasti’s book, they achieved rare achievements in the field of Islamic astronomy, and through this, they were able to facilitate the development of this science in Islamic civilization.