علل تغییر دین گرجی‌های ساکن ایران در دوره صفویه؛ با تاکید بر گرجی‌های مازندران

یکی از مسائل مورد توجه جهانگردان غربی که در ایران حضور یافته‌اند، نحوه اسلام آوردن گرجی‌ها، به‌ویژه در عهد صفویه و بعد از آن بوده است. عمده این جهانگردان، گرجی‌ها را در دین‌داری افرادی متزلزل و ضعیف معرفی کرده اند و اسلام آوردن آنان را مصلحتی و ناشی از منفعت‌طلبی دانسته‌اند. از منظر جهانگردان غربی، گرجی ها در آن دوره در آرزوی بازگشت به دین مسیحیت بودند. اما نتایج بررسی این پژوهش گویای این است که گرجی‌های ساکن ایران در عهد شاه‌عباس اول، به‌ویژه گرجی‌های کوچنده به مناطق مختلفی همچون اصفهان و مازندران، برخلاف این ادعا، عمدتاً از طبقه ضعیف گرجستان بوده و دل ‌خوشی از مسیحیت به‌عنوان دین طبقه ازناور و حاکمان گرجستان نداشتند. آنان در فرصت‌های مناسب اسلام اختیار کرده و برخلاف القائات برخی جهانگردان غربی، در دین جدید خود و مشخصاٌ مذهب تشیع، راسخ و استوار بوده و در درازمدت، منشا خدمات ارزنده‌ای نیز بوده‌اند. اگر هم در موارد محدودی، بازگشت از دین اسلام وجود داشته، (با توجه به تفاوت طبقاتی موجود در گرجستان)، عمدتاٌ مربوط به برخی بزرگان و وابستگان حکام گرجی بوده است که به عللی مجبور به اقامت در ایران بوده و ندرتاً، بنا بر مصلحت و منفعت تغییر دین داده بودند.