ارزیابی و نقد نظریه نقش گرایش‌های قبیله‌ای در شکل‌گیری قرّاء در اواخر خلافت عثمان و دوران خلافت امام علی(ع)
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
خاکرند شکراله ,اسماعیلی مهدی
|
|
منبع
|
مطالعات تاريخي جهان اسلام - 1398 - دوره : 7 - شماره : 13 - صفحه:37 -56
|
|
چکیده
|
قرّاء، گروهی از عالمان و معلمان قرآنی بودند که پس از وفات پیامبرs شکل یافته و به یکی از تاثیرگذارترین گروهها در دو سده نخست تبدیل شدند. ساختار قبیله‌ای جامعه عرب و عملکرد قرّاء در مهمترین بزنگاه‌های تاریخ اسلام به تحلیل کارکردهای قرّاء و رابطه آن با نظام قبیله‌ای اهمیت فزاینده‌ای بخشیده است. لذا بازشناسی و اثرپذیری از ساختار اجتماعی جامعه عرب و استقلال هویتی ایشان، مساله‌ای است که پاسخ بدان می‌تواند نقشی مهم در جرح و تعدیل و شناسایی یکی از مهمترین لایه‌های اجتماعی جامعه صدر اسلام ایفا نماید. پژوهش حاضر که در صدد نقد رویکرد قبیله‌محور در تبیین عملکرد قرّاء است، می‌کوشد ابتدا این دیدگاه را شرح دهد و سپس با رویکرد توصیفی تحلیلی و مراجعه به منابع تاریخی، نقاط ضعف و قوّت این نوع نگاه را نمایان سازد و به رویکردی مشخص از ماهیت و عملکرد طبقه قرّاء برسد. نتیجه بررسی‌ها نشان می‌دهد که قرّاء نه گروهی از اعراب گردآمده حول گرایش‌های قبیله‌ای، بلکه طبقه‌ای از جامعه اسلامی بودند که بر اساس مفاهیم قرآنی هویت خود را می‌شناختند. بر این اساس قرّاء علی‌رغم ساختار قدرتمند نظام قبیله‌ای در جامعهی قرون نخستین اسلامی، خود را محدود به سنت‌های اجتماعی موجود نکرده و کوشیدند با حفظ استقلال عملکرد خود در عرصه‌های مختلف، هویت اجتماعی خویش را حول محور خوانش خود از قرآن صورت‌بندی نمایند.
|
|
کلیدواژه
|
قرّاء، نظام قبیله‌ای، ساختار اجتماعی، جامعه صدر اسلام، رویکرد قبیله‌محور
|
|
آدرس
|
دانشگاه شیراز, ایران, دانشگاه شیراز, ایران
|
|
پست الکترونیکی
|
mesmaeeli506@yahoo.com
|
|
|
|
|
|
|