حوزه شیعی حلب؛ حلقه گمشده فرهنگی در شام

حوزه شیعی حلب، از جمله پایگاه­های فرهنگی شیعیان بوده است که کمتر مورد ­توجه مورخان قرار گرفته و اطلاعات در خصوص این مرکز علمی فرهنگی، بسیار اندک است. از دوره حاکمیت حمدانیان و سپس بنی‌مرداس بر شهر حلب، حضور فرهنگی و اجتماعی شیعیان در پرتو سیاست­های حمایتی این حاکمیت‌ها و نیز مهاجرت عالمان شیعی از دیگر سرزمین‌های اسلامی به حلب پُررنگ‌تر شد؛ چنان‌که بازتاب نام و شرح حال عالمان شیعی حلب در دوران حمدانی و بنی­مرداس در کتب رجالی و تواریخ محلی، نشان از رونق و شکوفایی حوزه شیعی حلب دارد. مسئله ­اساسی در این پژوهش، آن است که عوامل شکل‌گیری و رونق حوزه شیعی حلب چه بوده است؟ و حوزه شیعی حلب چه تاثیری بر اوضاع مذهبی مردم حلب گذاشته است؟ یافته‌های پژوهش، بر این اصل استوار است که حمایت امرای حمدانی و بنی‌مرداس، نیابت شاگردان سید مرتضی و شیخ مفید در حلب، و همچنین، تربیت شاگردانی در حوزه شیعی حلب توسط آنان، از عوامل شکل­گیری و رونق حوزه شیعی حلب به شمار می‌رود. علاوه ­بر این، حضور فعال علمای امامی و رونق حوزه شیعی حلب، موجب تغییر و تحول مذهبی مردم حلب از فقه حنفی به امامی شد که تا پایان قرن ششم هجری همچنان ادامه داشت.