بررسی کارکردهای گوناگون عکس های مستند اجتماعی بر اساس کارکردهای زبان (نظریه ارتباطی یاکوبسن)

اگرچه مستندسازیِ وقایع و رویدادهای جامعۀ انسانی، از اهداف عکاسی مستند اجتماعی است؛ اما عکاس مستند اجتماعی، صرفا به رونگاری از واقعیت و وقایع نگاری گزارش گونه نمی پردازند؛ بلکه به گزینش و ترکیب عناصر و وقایع جامعۀ انسانی می پردازد و با قاب گذاری بر قطعه ای از واقعیتی اجتماعی در لحظه ای معین از زمان، عکسی می آفریند که مخاطب را به تماشا، تفکر، تامل و داوری فرامی خواند و حتی می تواند واکنشِ عملی او را نسبت به موضوعی برانگیزاند. درواقع، عکس های مستند اجتماعی به دلیل ماهیت اجتماعی شان، تاثیرات متفاوتی بر مخاطب می گذارند و به مانند زبان، کارکردهای مختلفی از خود بروز می دهند. ازاین رو، هدف از نگارش این مقاله، بررسی و تحلیل کارکردهای گوناگون عکس های مستند اجتماعی، بر اساس کارکردهای زبانیِ نظریۀ ارتباطی یاکوبسن است. همچنین، این پرسش مطرح می شود که عناصر اصلی در بروز کارکردهای عکس های مستند اجتماعی کدام اند؟ روش پژوهش، توصیفی تحلیلی و تطبیقی است. نتایج پژوهش بیانگر این است که در هر عکس مستند اجتماعی با غلبۀ یکی از کارکردهای: ارجاعی، عاطفی، ترغیبی و هنری، روبرو می شویم. به بیان دیگر، عکاس مستند اجتماعی می تواند تنها به ارائۀ اطلاعات پیرامون موضوعی بسنده کند (کارکرد ارجاعی)، یا بینش و احساس خود را دربارۀ موضوعی بیان نماید (کارکرد عاطفی) و یا اینکه، با تحریک احساس و اندیشۀ مخاطب، او را به واکنش وادارد (کارکرد ترغیبی) و یا فارغ از این ها، به واسطۀ برجسته کردن ساختمان صوری عکس، حظی بصری به مخاطب ببخشد (کارکرد هنری). قاب و لحظۀ گرفتن عکس، از عناصر اصلی در بروز کارکردهای ذکرشده اند.