بررسی مبانی حکمی رمز و نماد در اندیشه ملاصدرا

جستار حاضر با ارائه پرسشی بنیادین در باب رمز و تمثیل، به جستجو و تبیین مبانی فلسفی رمز و نماد در حکمت متعالیه با روش توصیفی و تحلیلی پرداخته است و با طرح این فرضیه که رمز و تمثیل، ریشه در عالمَ مثال و عالم عقل داشته و از سوی دیگر، به پالایش درونی و خیالِ مهذّبِ هنرمند گره خورده است، منتهی به نتایجی شده که از مهم ترین آن ها می توان کارکرد خیال در تجسیمِ معانی و ترویحِ اجسام، نسبی بودن بیان نمادین، اشتراک معنویِ تشکیکیِ نماد در اشاره به حقیقت ذو مراتب و درک ساحت های گوناگون نماد مطابق با مراتب وجودی انسان را نام برد. در بخش اول این نوشتار، مبادی فلسفی و حکمی ناظر به بحث نماد در ذیل عناوینی مورد بحث قرار گرفته است و در بخش دوم نیز محورهای قابل پذیرش به عنوان وجوه حکمی رمز و نماد و نیز مصادیقی از آن، ارائه گشته است.

Philosophical Backgrounds of Symbol and Allegory in Mulla Sadra’s Thought

This paper would seek to explain the philosophical foundations of symbol and allegory in Hikmatalmuta’aliya through a descriptiveanalytical method. Its core concept is that symbol and allegory are, on the one hand, rooted both in Ideal and Intellectual worlds and, on the other, that they are tied to artist’s purifying imagination. Accordingly, this leads to discussions on imagination’s role in the embodiment of meanings and animating of the substances and an argument on the univocity of symbols and allegories and their correspondence to human’s existential chain of orders. The first part of the paper hence introduces the philosophical issues regarding this understanding of symbol and allegory and the second part provides, while giving some examples as well, the philosophical backgrounds for them.