مولفه‌های اجتماعی موثر بر رشد و توسعهٔ هنرها بر بنیان نظریهٔ جامعه‌شناسی هنر ابن خلدون

ابن خلدون نخستین اندیشمند در تاریخ است که در بررسی‌های تاریخی خود علل و عوامل اجتماعی موثر بر شکل‌گیری و توسعۀ هنرها را در ساختاری نظام‌مند مورد بررسی دقیق قرار داده است. با این همه، پژوهش‌های انجام ‌شده با محوریت اندیشهٔ وی بیشتر به وجوه تاریخی، فلسفی، اقتصادی و جامعه‌شناختی عام محدود بوده و تحلیل‌های ابن خلدون در باب هنرها کمتر مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر با تمرکز بر مولفه‌های اجتماعی موثر بر توسعهٔ هنرها در مقدمهٔ کتاب ابن خلدون می‌کوشد تا روابط میان عوامل فرهنگی، اقتصادی و سیاسی را با شکوفایی هنرها تبیین نماید و درصدد پاسخ به این پرسش‌­ها است که ابن خلدون چه عواملی را بر رشد هنرها در جوامع موثر می‌­داند؟ و چگونه نقش این عوامل را در شکل‌گیری و توسعهٔ هنرها تحلیل و تبیین می نماید؟ مطالعهٔ بنیادین حاضر در حوزهٔ جامعه‌شناسی هنر بوده و با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده و اطلاعات آن از طریق مطالعۀ منابع مکتوب، به‌ ویژه مقدمهٔ کتاب ابن خلدون، گردآوری شده است. تحلیل یافته‌ها بر اساس رویکرد تحلیل محتوای کیفی انجام گرفته و استنتاج‌ها مبتنی بر خوانش جامعه‌شناختی از متن مقدمه است. یافته های پژوهش گویای آن است که ابن خلدون توسعۀ هنرها را در پیوندی ژرف با عوامل گوناگون اجتماعی می‌داند و از دیدگاه او همدلی و انسجام اجتماعی، تمرکز جمعیت در شهرها، اقتدار و پشتیبانی دولت و تربیت فرهنگی مردم از مهم‌ترین پیش‌شرط‌های رشد و شکوفایی هنرها در یک جامعه به شمار می‌آیند. همچنین تاکید ابن خلدون بر آن است که هنرها نه ‌تنها بازتابی از تعادل اجتماعی‌اند، بلکه در تثبیت و تقویت این تعادل نقشی اساسی ایفا می‌نمایند. افزون بر این، زیبایی در اندیشهٔ ابن خلدون در هر دو سطح فردی و اجتماعی با عقلانیت و خرد پیوند دارد و تنها در جوامعی امکان رشد و تکامل می‌یابد که به تعادل و پایداری دست یافته باشند.

social factors influencing the growth and development of the arts based on ibn khaldun's theory of the sociology of art

ibn khaldun is the first thinker in the history of ideas who systematically examined the social factors influencing the formation and development of the arts within his historical analyses. however, previous research on his thought has primarily focused on historical, philosophical, economic, and general sociological aspects, while his sociological analyses of the arts have received little attention. this study, focusing on the social factors contributing to the development of the arts in ibn khaldun’s muqaddimah, aims to elucidate the relationship between cultural, economic, and political elements and the flourishing of the arts. it seeks to answer the following questions: what factors does ibn khaldun consider influential in the growth of the arts within societies? how does he analyze and explain the role of these factors in the formation and expansion of the arts?this foundational study falls within the field of sociology of art and employs a descriptive-analytical methodology. data has been gathered through the study of written sources, particularly ibn khaldun’s muqaddimah. the findings have been analyzed using qualitative content analysis, with conclusions drawn from a sociological reading of the muqaddimah. the results indicate that ibn khaldun perceives the development of the arts as deeply intertwined with various social factors. in his view, social cohesion and solidarity, urban population concentration, governmental authority and patronage, and cultural education of the populace are among the most crucial prerequisites for the growth and flourishing of the arts in any society. furthermore, ibn khaldun emphasizes that the arts not only reflect social equilibrium but also play a fundamental role in maintaining and reinforcing it. additionally, beauty in his thought-both on an individual and societal level-is closely linked to rationality and wisdom, and it can only thrive in societies that have achieved balance and stability.