بازیابی امر نو در تصویر سینماتوگرافیک دلوز با نگاهی به سینمای محمدرضا اصلانی

مطابق دیدگاه ژیل دلوز، زمان در سینما دو وضعیت اصلی دارد؛ از یک سو می‌تواند تنها برای اِعمال کنشِ سوژه ظهور یابد و از سوی دیگر قادر است با رهاکردن خود از تابعیتِ کنشْ محدودیت‌های بازشناسی را کنار زند و دیدی ژرف‌تر به واقعیتِ ابژه ببخشد. دلوز با طرح مفهوم زمان-تصویر نشان می‌دهد که نیروهای بالقوۀ زمانْ اندیشه را از الگوی حسی-حرکتیِ شناخت خارج می‌کنند و آن را به وضعیتی از امر نااندیشیدنی می‌رسانند تا تصویر جدید اندیشه در صیرورت خود بازیابی شود. بر پایۀ چنین مقدماتی، مقالۀ حاضر بنا دارد مطابق نگرۀ دلوزی در تبیین نسبت زمان و تصویر، به بررسی تحقق آن در چهار اثر سینمایی از محمدرضا اصلانی بپردازد. روش این تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و اطلاعات لازم برای ارزیابی نمونه‌ها به شیوۀ کتابخانه‌ای حاصل خواهد آمد. در واقع پرسش اصلی پژوهش این است که با در نظرگرفتن فرضیۀ حضور غیرگاهشمارانۀ زمان در روایت‌گری این آثار، چگونه زمان-تصویرها وجوهِ متفاوتِ صورت اولیۀ تصویر را گسترش می‌دهند و امکان‌های متعدد آن را فراخوانی می‌کنند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که در آثار مذکور، زمان با عبور دادن تصویر از کارکرد ظاهری‌اش به بازتولید امرِ متفاوت دست می‌زند. به بیان دیگر، آنچه رخ می‌دهد رستاخیز تصویری است که نه تکرار امرِ این‌همان بلکه به عنوان تصویرِ امکانِ آنچه بود، در بداعتش امرِ نو را در ساختار سینما و اندیشه بازمی‌گرداند تا طبق نظر دلوز پیوندهای ما را با جهان از نو برقرار سازد.

explaining the function of the concept of time-image as a form of recovery of the new in deleuze's cinematographic image with a look at mohammad reza aslani's cinema

for gilles deleuze, time in cinema has two main moments; on one hand, it can appear only as a platform for the action of subject, and on the other hand, it can overcome the limitations of recognition by freeing itself from the subordination of the action and give a deeper view of the reality of the object. by proposing the concept of time-image, deleuze shows that the virtual forces of time remove thought from the sensory-motor schema of cognition and bring it to a state of the unthinkable so that the new image of thought can be recovered in its becoming. this descriptive-analytical article with a qualitative nature examines the time-images in four films of mohammad reza aslani using the library method and image study according to deleuze’s approach. considering the hypothesis of the non-chronological presence of time in the narration of these works, the question is how time-images expand the different aspects of the original form of the image and invoke its multiple possibilities. the results show that in the mentioned works, time reproduces the different by passing the image from its apparent function. what happens is the resurrection of an image that, not as a repetition of the identical, but as an image of the possibility of what was in its novelty, returns the new in the structure of cinema and thought to re-establish our links with the world, according to deleuze.