تبیین مولفه‌های زیبایی‌شناختی هنر و جایگاه هنر و هنرمند در فلسفۀ کی‌یرکگور

کی‌یرکگور نظر قاطع و صریحی در زمینۀ هنر و زیبایی‌شناسی -با معنا و تلقی امروزی‌اش- ندارد. صرف‌نظر از ارزش‌های زیبایی‌شناختی موجود در سبک نوشته‌های کی‌یرکگور، وی این واژه را در نظریۀ سه سپهر شناختی زندگی به کار برده است که از آن واژه هم معنای مثبتی دریافت نمی‌شود: مرحلۀ اول که مبتنی بر لذات و غرایز نفسانی یا تفکرات فلسفی انتزاعی است. وی این مرحله را سپهر «زیبایی‌شناسی» (حسّانی) می‌نامد؛ مرحله‌ای که انسان را گرفتار ملال و دلهرۀ هستی‌شناسانه می‌کند و هنرمند را (در بالاترین سطح از این سپهر) به خلق آثار هنری وامی‌دارد. از آنجا که هیچ پژوهش مستقلی دربارۀ مولفه‌های زیبایی‌شناختی هنر در فلسفۀ کی‌یرکگور صورت نگرفته است و نیز، از آنجا که بسیاری از این مولفه‌ها در برخی از نظریه‌های زیبایی‌شناسی هنر وجود دارند ولی، نام کی‌یرکگور در پیشینه‌شناسی این نظریه‌ها نیست، این مقاله با هدف ارائۀ منظری روشن‌تر پیرامون مولفه‌های زیبایی‌شناختی هنر و جایگاه هنر و هنرمند نزد کی‌یرکگور، در پی پاسخ به دو سوال است: 1. مولفه‌های زیبایی‌شناختی در فلسفۀ کی‌یرکگور، که قابل تعریف در مباحث زیبایی‌شناسانۀ هنرند، کدامند؟ 2. هنر و هنرمند در فلسفۀ کی‌یرکگور چه جایگاهی دارند؟ روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر تحلیل گزاره‌های فلسفی آثار کی‌یرکگور و شارحین وی و دسته‌بندی‌ مولفه‌هایی از اندیشۀ کی‌یرکگور است که در مباحث زیبایی‌شناسی پساکانتی معتبرند. همچنین، این مولفه‌ها در راستای تفسیر جایگاه هنر و هنرمند در فلسفۀ کی‌یرکگور به ‌خدمت گرفته شدند. از نتایج این پژوهش، می‌توان به مولفه‌هایی اشاره کرد که اگر چه در منظومۀ فکری کی‌یرکگور صرفاً در انحصار تبیین زیبایی‌شناسی هنری نیستند و حتی در نزد این فیلسوف، جایگاهی کمابیش غیرارزنده یا درخور انتقاد دارند، ولی امروزه می‌توانند در تحلیل زیبایی‌شناختی آثار هنری به خدمت گرفته شوند؛ مولفه‌هایی نظیر «اصالت فردیت»، «ارادۀ معطوف به میل»، «توجه به امور جزئی»، «آزادی انتخاب»، «زیست و تصمیم در لحظه»، «تنوع‌طلبی و تجربه‌ورزی مداوم و از سر ذوق در امورِ تازه و تصادفی»، «لذت و سرگرمی»، «درک و تفسیر احساسی-انگیزشی از جهان پیرامون»، «بازی احساسات»، «بازنمایی تجربۀ زیسته»، «اغنای نفس» و «درخدمت‌گرفتن تخیل و نبوغ طنازانه برای فروکاستن دلهرۀ هستی‌شناسانه». همچنین، شورمندی، اصالت فردیت و نمود آشکار حالات وجودی در اثر هنری (به‌ این سبب که با درون‌داشت دو مفهوم «خودبودن» و «باخودبودن» می‌توانند اولین گام‌‎های ایمانی باشند) از مهمترین عوامل قرارگیری هنر و هنرمند در بالاترین سطح سپهر حسّانیِ فلسفۀ کی‌یرکگورند. 

aesthetic components of art and the place of art and artist in kierkegaard's philosophy

kierkegaard does not have a decisive and clear opinion in the field of art or aesthetics - in its modern meaning and perception. regardless of the aesthetic values ​​in the style of kierkegaard’s writings, he used this term only in the theory of three cognitive spheres of life, which does not have a positive meaning: the first stage is based on sensual pleasures and instincts or abstract philosophical thoughts. he calls this stage sepehr aesthetic; a stage that makes a person suffer from ontological boredom and fear and makes the artist (at the highest level of this sphere) to create works of art. since there has been no independent research on the aesthetic components of art in kierkegaard’s philosophy, and also, since many of these components exist in some theories of the aesthetics of art, but kierkegaard’s name is not in the history of these theories, with the aim of providing a clearer view of the aesthetic components of art and the place of art and artist according to kierkegaard, this article seeks to answer two questions: 1. what are the aesthetic components in kierkegaard’s philosophy that can be defined in the aesthetic discussions of art? 2. what is the position of art and artist in kierkegaard’s philosophy?     the research method is descriptive-analytical and is based on the analysis of the philosophical propositions of kierkegaard’s writings and his commentators, as well as the classification of components of kierkegaard’s thought that are valid in post-kantian aesthetics.  also, these components were used to interpret the position of art and artist in kierkegaard’s philosophy. from the results of this research, we can point to some components that, although in kierkegaard’s thought system, they are not exclusively in the explanation of artistic aesthetics, and even according to this philosopher, they are not very positive or valuable, but today they can be used in the aesthetic analysis of works of art; components such as originality of individuality, will to desire, attention to small matters, freedom of choice, life and decision in the moment, diversity and acquiring multiple experiences based on taste in new random events, pleasure and entertainment, emotional-motivational understanding and interpretation of the world, attention to feelings, representation of lived experience, satisfaction of desires and using imagination and satirical genius to reduce ontological fear. also, enthusiasm, originality of individuality and the obvious expression of existential states in the art work (due to the fact that these components can be the first steps of faith by containing the two concepts of being oneself and being with oneself) are among the most important factors that position of art and artist at the highest level of the aesthetic field in kierkegaard’s philosophy.