استقلال عمل و پای‌بندی به سنت نقاشی ایرانی در نگارهٔ میخک گلدان شفیع عباسی

آثار نگارگری در نیمۀ دوم سدۀ یازدهم قمری، هم‌زمان با حکومت صفوی، سیری از تحولات را از سر گذراند. یکی از ویژگی‌های بسیار مهم آثار برجای‌مانده از این زمانه نوسان در پیروی از سنت‌های پیشینی و یا الگو پذیری از کیفیات نقاشی اروپایی است. نگارۀ میخک گلدان، به رقم شفیع عباسی، حاصل این روزگار است و در مرقعی منسوب به وی جای دارد. اگرچه هنرپژوهان درخصوص این نگاره احتمال‌ها و نظریاتی را طرح کرده‌اند، به نظر می‌رسد نگارۀ مذکور همچنان می‌تواند زمینه‌ساز پژوهش‌هایی در حوزۀ تحولات نگارگری ایرانی باشد. به همین منظور، هدف پژوهش حاضر شناسایی مهم‌ترین نمودهای پای‌بندی و یا استقلال عمل از سنت‌های پیشین نگارگری است تا به این پرسش پاسخ دهد که با توجه به دورۀ زمانی خاص و تاثیرات میان فرهنگی، نگارگر در چه مواردی متاثر از سنت‌های پیشینی و یا جریان‌های فرهنگی تازه‌نفوذیافته بوده است. در این پژوهش، با رویکردی گذشته‌نگر و با ابزار جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای اسنادی، از شیوۀ توصیفی برای رسیدن به هدفی بنیادی استفاده شده است. نتایج حاصل مهم‌ترین نمودهای تبعیت از سنت‌های پیشین را در چکیده‌نگاری و آذینگری شناسایی می‌کند. از سوی دیگر، به نظر می‌رسد اگرچه شفیع طبیعت‌گرایی اروپایی را مطلوب می‌شمرده و از آن متاثر بوده است، همچنان با الهام از سنت‌های پیشین از زاویۀ دید هم‌زمان و چیدمان تزیینی برای گل‌ها استفاده کرده است. در نهایت، چنین گمان می‌رود که هم‌آمیزی سنت‌های نگارگری ایرانی، در کنار کیفیات نقاشی اروپایی، نوعی ویژگی فردی را در نگارۀ میخک گلدان حاصل آورده است.

independence and adherence to iranian painting tradition in shafi abbasi's “mīkhak guldān”

iranian painting went through a series of changes in the seventeenth century at the same time as the safavid rule. one of the most important characteristics of the works left over from this era is the fluctuation in following previous traditions or imitating the qualities of european painting. although art scholars have proposed possibilities and theories about this painting mīkhak guldān has the signature of shafi abbasi, it seems that it can still be the basis for researches in the field of developments in iranian painting. in this regard, the aim of the current research is to identify the most important manifestations of following and not following the previous traditions of painting in order to answer the question that: according to the specific time period and cross-cultural influences, in what cases did the painter act under the influence of previous traditions and in what things have been affected by the newly infiltrated cultural currents? with a retrospective approach, this research has used library information collection tools and a descriptive method has been used to achieve a fundamental goal. the results identify the most important manifestations of following the previous traditions: the decoration and the stylization; the details of drawing flowers and vases are in such a way that the painter has considered the best display mode for all components. the vase that is painted in this work is one of the ancient vessels in iran and its use has been common. on the other hand, it seems that although shafi considered european naturalism desirable and was influenced by it, he still used the contemporary perspective inspired by previous traditions. finally, it is believed that the integration of the characteristics of iranian painting along with the qualities of european painting has resulted in a kind of individual characteristic in this painting.