واکاوی تاثیر بوطیقای ارسطو در آثار نقاشی دورهٔ باروک

قرن هفدهم، مملو از حوادث و رویدادهای اجتماعی بوده است. در این عصر بزرگ، هنرهای صحنه‌ای، تراژدی و کمدی از نو زاده می‌شوند. تمایلات انسان‌محورِ صاحبنظران قرن هفدهم به پژوهش و مطالعۀ‌ ادبیات و فرهنگ یونانیان، باعث شد توجه تازه‌ای بر بوطیقای ارسطو شود تا جایی که برخی مولفه‌ها و نظرات وی در بوطیقا همچون تعریف تراژدی ملاک و معیار نویسندگان، هنرمندان و متفکران قرار گرفت. ردپای این اثرپذیری را می‌توان در آثار نقاشی این دوره نیز مشاهده کرد. این مقاله در پی آن است که با واکاوی تاثیر فن شعر ارسطو در دورۀ باروک، اثرپذیری آثار نقاشی این دورۀ تاریخی را از اندیشۀ ارسطو بیان کند و به این سوال پاسخ دهد که مولفه‌های تاثیرگذار بوطیقای ارسطو در آثار نقاشی دورۀ باروک کدامند و چگونه می‌توان آنها را تبیین کرد؟ در این مقاله، روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بوده و جمع آوری اطلاعات با استناد به منابع کتابخانه ای و بررسی آثار نقاشی دورۀ باروک بر مبنای آثار ثبت شدۀ نقاشان این دوره، در کتب و منابع موجود، بوده است. برای این منظور، در میان تعداد بسیاری از آثار نقاشی هنرمندان دورۀ باروک و پرهیز از زیاده‌گویی در مقاله، پنج اثر از پنج هنرمند نقاش (رنی، دِریبرا، روبنس، رامبراند و پوسن) از میان ملیت های مختلف، با انتخاب تصادفی بر اساس رویکرد پژوهش، توسط نویسندگان مورد تجزیه، تحلیل و بررسی قرار گرفته‌اند. نتایج حاصل از این پژوهش بر این مقوله تاکید داشت که در تمامی آثار نقاشی‌های بررسی شده، مضامین به فراخور موضوع اسطوره ای، مذهبی، آیینی و یا تاریخی بودند و عنصر مهم کنش یا همان ایدۀ تراژدی ارسطویی در بوطیقای وی که عبارت از تصویری پرمعنا، پراهمیت و جدی از سرنوشت و تقدیر آدمی است، در این آثار مشهود و قابل توجه است. رنج و درام موجود در آثار به واسطۀ حالات چهره ها و اندازۀ فیگورها بیشتر در تابلوهای بزرگ به تصویر درآمده بودند و نیز نحوۀ بازنمایی و نمایش فیگورها در زمینه ای غالباً تیره به همراه نورپردازی‌هایی از جنس صحنۀ تئاتر، به‌راحتی در حافظۀ مخاطب باقی می‌ماند و فرم تراژیک ارسطویی را در ذهن مخاطب متبادر می سازند. در نهایت، این امر، موجب ایجاد کاتارسیس و مشارکت مخاطب می گردند که همانا از اهداف بنیادین بوطیقای ارسطو است.

analyzing the influence of aristotle's poetics’ impact on the baroque era and elucidating his influence on the period's paintings

the seventeenth century witnessed significant social and cultural events. during this remarkable era, the performing arts, tragedy, and comedy experienced a renaissance. seventeenth-century intellectuals’ anthropocentric tendency to study and research greek literature and culture led to a fresh interest in aristotle’s poetics. aristotle’s concepts and theories in poetics, such as his definition of tragedy, became benchmarks for writers, artists, and thinkers. traces of this influence can be observed in the paintings of the time.     this article aims to examine aristotle’s poetics’ impact on the baroque era and elucidate his influence on the period’s paintings. it seeks to answer: what elements of aristotle’s poetics are evident in baroque paintings, and how can they be explained?     the research method was descriptive-analytical. data were collected from library sources, and paintings from prominent baroque artists—reni, de ribera, rubens, rembrandt, and poussin—were examined based on records. to avoid prolixity, five works, one from each artist, were randomly selected from the abundant baroque corpus. the authors analyzed these works according to the stated approach.the research findings highlighted that all examined paintings depicted mythological, religious, ritualistic, or historical themes, consistent with aristotle’s notion of tragedy in poetics as a meaningful, significant, and serious portrayal of human fate. suffering and drama were vividly conveyed through facial expressions and life-sized figures. figures were often represented against predominantly dark backdrops with theatrical lighting, imprinting aristotle’s tragic form upon the audience’s memory and eliciting catharsis and engagement, central aims of aristotle’s poetics.