بررسی رابطهٔ گفتمان ملی‌گرایی و انجمن هنری «خروس جنگی» و گالری آپادانا؛ مطالعهٔ موردی «نماد خروس»

رابطۀ تحولات سیاسی و اجتماعی سال‌‌های 1320 تا 1332 با هنر نوگرای ایران، موضوع نوشتار پیش رو است. پس از کناره‌گیری رضاشاه، سیاست‌های فرهنگی از یک سو بر پایۀ ملی‌گرایی بود که از آغاز تاجگذاری پهلوی اول برنامه‌ریزی شد؛ و از سوی دیگر متاثر از جهان‌بینی مارکسیستی-لنینیستی حزب توده. در اواخر دهۀ بیست نوع دیگری از ملی‌گرایی متاثر از بحران نفت و دمکراسی ظهور یافت که به عنوان ملی‌گرایی لیبرال شناخته می‌شود. آنچه که مسئلۀ نوشتار پیش رو است، عدم توجه کافی به رابطۀ میان نهضت ملی و آثار و گروه‌های هنری است که موضوع و فلسفۀ تاسیس آنها در پیوند با آرمان‌های نهضت ملی ایران باشد؛ در این پژوهش با بررسی نماد خروس و تکیه بر انجمن هنری خروس جنگی و گالری آپادانا، که همزمان با تاسیس نهضت ملی اعلام موجویت کردند، کوشش می‌شود تا این خلاء به بحث گذاشته شود؛ لذا پرسش تحقیق این است که چگونه اهداف نهضت ملی در فضای حاکم بر آن دوره در آثار و انجمن‌های هنری نمود پیدا می‌کند؟ هدف پژوهش پیش رو تمرکز بر روی این وجه تاریخیِ فرهنگ ایران معاصر است و نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که تقارن تاریخی تاسیس خروس جنگی و جبهۀ ‌ملی یک تصادف تاریخی نیست و گروه‌های هنری در همین دوران، با تاثیر از تحولات بنیادین اجتماعی-سیاسی، به منصۀ ظهور رسیدند؛ انجمن خروس جنگی و گالری آپادانا به عنوان جنبش‌های پیشگام، در پی ایجاد هنرِ ملی، همسو با هویت و فرهنگ ایرانی بودند و همزمانی نهضت ملی شدن نفت و گفتمان آن، بر شکل گیری این فرایند موثر بوده است. به عبارت دیگر، نوعی رابطۀ در هم تنیدۀ سیاسی-فرهنگی جامعه را به سمت و سویی برد تا هنرمند نیز به فراخور دانش، موقعیت اجتماعی و نگرش زیباشناسانۀ خود به تحولات پاسخ دهد. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است و گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای انجام گرفته است.

the study of relationship between the discourse of nationalism and the artistic movement of khorous jangi and apadana gallery; based on the study of the symbol of rooster

this article is about the relationship between socio-political developments and modern art in iran from 1941 to 1953. after the abdication of reza shah, cultural policies were based on cultural nationalism discourse on the one side, and on the other side on the ideology of marxism. from the early 1940s, another type of nationalism which was influenced by the nationalization of oil industry emerged in iran. this new discourse is known as liberal nationalism. the authors believe that no comprehensive research has been done regarding the relation between nationalization of oil industry and artistic works and movements in the history of contemporary iranian art. therefore, the main problem of this article is the lack of attention to the mentioned relationship. research issues have been analyzed by studying the rooster as symbol, as well as the formation of khorous jangi movement and apadana gallery, which started working at the same time as the national front. therefore, the question is how the nationalization of oil industry affected the formation of movements and works of arts. the results of this research indicate that the coincidence of the movements and works of arts with the formation of national front is not accidental. in other words, khorous jangi and apadana, as pioneering artistic movements influenced by the discourse of the national front, intended to create a national art in accordance with iranian identity. in fact, the artist reacted to the political and social developments in accordance with his knowledge and social position as well as aesthetic attitude. the research method is descriptive-analytical and the collection of data is based on library references.