ساختار بصری تایپوگرافیِ پوسترهای نسل چهارم و پنجم طراحان‌گرافیک ایران از منظر ادراک دیداری گشتالت

بسیاری از علائم، نمادها و نشانه‌های تصویری و بصری در طول سالیان، نظام ارتباطی سامان‌یافته‌ای را تشکیل داده­اند و طیِ فرایندهایی، تبدیل به زبانی مشترک شده‌اند که در جهت تحقق اهدافِ ارتباطی و پاسخ به نیازهای جامعه و تعاملِ میان‌فردی و اجتماعی، در گستره‌ای از معنا، تعریفی جامع و فراگیر یافته‌اند. بیان، با زبان بصری، از چنین وجهه‌ و خاصیتی برخوردار است؛ از این‌ رو نسبت به کلام، جهان‌شمول‌تر و با توجه به ساختار و جوهرۀ تشکیل‌دهندۀ آن، طبق یک دستورالعمل یا منطقِ مشخصی، چارچوب‌پذیر نیست؛ اما به صورتی پویا و شکل‌پذیر، از دستور زبانِ بصریِ پوینده‌ای پیروی می‌کند. بدین‌سان هدف از این پژوهش، تبیین روابط ساختاری و فرمی تایپوگرافی فارسی بر اساس اصول ادراک بصری گشتالت در پوسترهای نسل چهارم و پنجم طراحان گرافیک ایران است. به این ترتیب پرسش پژوهش آن است که: اصول سازمان‌دهندۀ گشتالت در تایپوگرافی پوسترهای نسل چهارم و پنجم تا چه میزان برقرار است و تاثیر بصری حاصل از آن دارای چه کیفیاتی است؟ پژوهش حاضر از نوع کیفی است و به شیوۀ توصیفی و تحلیل محتوا نیز به مسئلۀ پژوهش پرداخته است؛ همچنین گردآوری اطلاعات به‌صورت اسناد کتابخانه‌ای و شیوۀ تحلیل بر اساس اصول و مبانی هنرهای تجسمی و قواعد ادراک دیداری است. نتایج، حاکی از آن است که سه اصلِ پیوستگی، مجاورت و نقش ‌و زمینه از اصول گشتالت، بیشترین کاربرد را در آثار هر دو نسل داشته‌اند. بدین‌گونه که «پیوستگی» و «مجاورت» در عناصرِ فرمیِ حروف، اغلب عاملی برای ایجاد «نقش»، در مقابل «زمینه» بوده تا بدین‌وسیله از عناصر نوشتاری برای نزدیک شدن به وجه تصویری بهره‌گیری شود. در همین راستا، به‌ دلیل حرکت‌های متصل و پیوسته، گروه‌های حرفی، معنای بصری یافته و در جریانِ حرکات دیداری، موجد بارِ بصری، تاکید بصری و هدایتِ چشم شده تا اَشکالِ بصری-نوشتاری، گاه شخصیتِ تصویری یابند و گاه منطبق با «اصل یکپارچگی»، تکمیل‌کنندۀ یک فرم باشند. 

the visual structure of the typography of the posters of the fourth and fifth generation of iranian graphic designers from the perspective of gestalt visual perception

over the years, various visual signs, symbols, and elements formed an organized communication system and became a common language to fulfill communication goals and respond to the needs of society and interpersonal and social interaction. they found a comprehensive and inclusive definition in a wide range of meanings. expression, with visual language, had such a face and property; therefore, compared to words, it was more universal and could not be framed according to specific instructions or logic due to the dynamic and malleable nature, following dynamic visual grammar. the purpose of this research was to explain the structural and formal relationships of persian typography based on the principles of visual perception of gestalt in the posters of the fourth and fifth generations of iranian graphic designers. in this way, the research question was: to what extent were the gestalt organizing principles in the typography of the fourth and fifth generation posters, and what were the qualities of the resulting visual effect? the current research was of a qualitative type and addressed the research issue in a descriptive and content analysis manner. also, the collection of information in the form of library documents, and the method of analysis was based on the principles of visual arts and the rules of visual perception. the results indicated that the three principles of continuity, proximity, and figure-ground from gestalt principles were used the most in the works of both generations. in this way, continuity and proximity in the formal elements of letters were often factors to create figure, in contrast to the ground, so that writing elements could be used to approach the visual aspect. in the same direction, because of the connected and continuous movements, letter groups found a visual meaning and in the course of visual movements, they created a visual load, a visual emphasis, and guided the eye so that the visual-written forms sometimes found a pictorial character and sometimes conformed to the principle of closure to complete a form.