روایت‌شناسی میمتیک و دایجتیک: مطالعۀ تطبیقی سرگذشت مرد خسیس اثر آخوندزاده و ازدواج شاعر اثر ابراهیم شناسی

عموم پژوهش‌های کلاسیک با تکیه بر خوانشی ناصواب از جمهوری افلاطون و بوطیقای ارسطو، دو مفهوم میمسیس و دایجسیس را به‌ترتیب، هم‌ارز ‌تقلید در ادبیات نمایشی و نقل در ادبیات داستانی در نظر گرفته و بنابراین، روایت را وابسته به‌نقل و حضور راوی قلمداد کرده‌اند. حال آنکه بازبینی دوگانۀ میمسیس/دایجسیس، ناپایداری مرز میان این دو مقوله و پیچیدگی درام به‌عنوان ترکیبی پیچیده از حالات دایجتیک و میمتیک را آشکار می‌کند. از سوی دیگر، سنت‌های نمایشی ایران و ترکیه تا پیش از مواجهه با تئاتر غربی، همزاد روایت دایجتیک بوده و پس از غرب‌گرایی و ترجمۀ نمایشنامه‌های اروپایی، تحت‌الشعاع روایت میمتیک قرار گرفته‌ است. نخستین نتایج این برخورد در عرصۀ ادبیات نمایشی این دو کشور، در تمثیلات آخوندزاده که تکمیل آن بین سال‌های 1850 و 1857 رقم خورده و همین طور، ازدواج شاعر ابراهیم شناسی در سال 1859 مشاهده می‌شود‌. پژوهش جاری به‌عنوان مطالعه‌ای بین‌رشته‌ای و تطبیقی با روش توصیفی-تحلیلی، بر تجزیه‌وتحلیل روایت‌شناختی نمایشنامه‌های سرگذشت مرد خسیس اثر آخوندزاده و ازدواج شاعر اثر ابراهیم شناسی در چارچوب روایت‌شناسی میمتیک و دایجتیک متمرکز می‌شود. بر این اساس، می‌توان گفت نسبت نزدیک این دو نمایشنامه با پیشینۀ نمایشی دایجتیک موجود، به‌طورمشخص در سه بُعد پیرنگی، شخصیت‌پردازانه و مختصات فضایی-زمانی بروز یافته و تکامل هر دو متن با تکیه‌ای کم‌وبیش بر جنبه‌های روایی دایجتیک محقق شده‌ است. 

mimetic and diegetic narratology: a comparative study on akhundzadeh’s the miser and ibrahim sinasi’s the wedding of the poet

classical narratology was mostly based on a biased reading of plato’s the republic and aristotle’s poetics, which considered mimesis as mimics and gestures in dramatic literature and diegesis as narration in novels and fiction. through this perspective, the act of narrating and the presence of a narrator became the necessities for the texts being analyzed narratologically. however, the two terms mimesis and diegesis are much more complicated and the division is not that strict. in addition, although since the beginning, drama in iran and turkey has always been dependent on diegetic ways of narrating, after becoming familiar with the western drama by translating and adaptation, the writers in these two countries, started to adopt mimetic approaches. the first examples of this new journey are the collected dramatic works of mirza fath-ali akhundzadeh by iranian playwright akhundzadeh written between 1850-1857 and the wedding of the poet by ibrahim sinasi in 1859, turkey. this comparative study aims to analyze the narrative of the plays the miser, a play from the collection, and the wedding of the poet through the framework of mimetic and diegetic narratology. accordingly, these two plays both show relations to their ancestors and the diegetic characteristics are apparent in the plot, characterization and also, spatial-temporal aspects of these plays.