«سوژه شکاف خوردۀ لکانی» و بازتاب آن در نقاشی‌های پرتره مارلن دوما

در مقاله حاضر تطبیق معانی لکانی در حوزه اندیشه فلسفی و سنجیدن آن‌ها با مصادیق هنر معاصر مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در این زمینه نظریاتی همچون سوژه شکاف‌خورده، نگاه، دیگری و میل با آثار هنرمند تجسمی مارلن دوما تطبیق داده می‌شود. در واقع این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که مفاهیم فلسفی اندیشه لکان چگونه در آثار هنری به‌ویژه نقاشی‌ها بازتاب می‌یابند و اینکه آیا بازنمود وضعیت سوژه معاصر در هنر با روانکاوی لکانی قابل توضیح است؟ برای نیل به پاسخ پرسش‌های این پژوهش نخست به طرح نظریات روانکاوی در باب سوژه انسانی با تکیه بر آرای لکان در این زمینه پرداخته و سپس با نقاشی های پرتره دوما تطبیق داده می‌شود. این رویکرد در جریان تحلیل و تفسیر آثار به‌مثابه نقطه اتکایی خواهد بود که ارزیابی پارادایم زمانه در هنر، در نسبت با آن، صورت می‌گیرد. روش تحقیق در این مقاله توصیفی تحلیلی است و تجزیه و تحلیل داده‌ها به شیوه استقرایی و با استفاده از منابع مکتوب و کتابخانه‌ای صورت پذیرفته است. بر اساس یافته‌های پژوهش مشخص خواهد شد که سوژه معاصر، سوژه‌ای شکاف‌خورده، دارای فقدان، تهی‌بودگی، تردید و تقسیم‌شدگی است و با پیگیری آثارهنری معاصر می‌توان این امر را مشاهده کرد و از طریق خوانش آثار هنری با اندیشه لکانی، راهی جدید برای فهم سوژه معاصر، به‌ویژه در هنر، گشود.  

the lacanian split subject and its reflection in marlene dumas’s portrait paintings

in the present article, the application of lacanian meanings in the field of philosophical thought and their comparison with examples of contemporary art has been studied. in this context, theories such as split subject, gaze, other and desire are applied to the works of visual artist marlene dumas. in fact, this research seeks to answer the question of how the philosophical concepts of lacan thought are reflected in works of art, especially paintings? and can the representation of the status of the contemporary subject in art be explained by lacanian psychoanalysis ?in order to answer the questions of this research, we first propose psychoanalytic theories about the human subject based on lacan’s views in this field and then adapt them to duma’s portrait paintings. this approach will be in the process of analyzing and interpreting the works as a mainstay against which the paradigm of time in art is evaluated.the research method in this article is descriptive-analytical and the data are analyzed inductively using written and library sources. based on the research findings, it will be determined that the contemporary subject is a split subject with lacking, doubting, being prepared and divided.and by following contemporary works of art, this can be find by reading works of art with lacanian thought, a new way can be opened to understand the contemporary subject, especially in art.