حکمت و هنر مقدس مَنْدَلَه؛ تحلیل نقشه واستو پوروشَه مَنْدَلَه و تاثیر و ارتباط آن در ساختار معماری آتشکده‌ها

در سرزمین هند بسیاری از الگوهای هنر و معماری کهن، براساس باور و دستورات دینی طرح ریزی شده است. یکی از حکمت های هنر مقدس در هند، دانش واستو-پوروشَه-مَنْدَلَه است. مَنْدَلَه یا به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌طور دقیق‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر واستو پوروشَه مَنْدَلَه، نام پلانی مربع است که ریشه در متون مذهبی کهن هند به نام وِدَه‌‌‌‌‌ها دارد. مَنْدَلَه دارای سه فرم اصلی دایره، مربع و مثلث است. دایره فرم بنیادین آن است، ولی در هنر و معماری، مَنْدَلَه فرم آتش مثلث و مَنْدَلَه زمین فرم مربع دارد. از اینرو برای ساخت معابد، از فرم مربع که بیانگر مَنْدَلَه زمین است استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. هدف از این نوشته، شناخت فرم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مَنْدَلَه، تحلیل نقشه واستوپوروشَه مَنْدَلَه و ارتباط آن با معماری مذهبی ایران پیش از اسلام (آتشکده‌‌‌‌‌ها) است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی انجام شده است. حاصل مطالعه نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد که ایرانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، در ساخت آتشکده تحت تاثیر حکمت واستو پوروشَه مَنْدَلَه بوده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند که این دانش وِدَه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یی، ریشه کهن و مشترکی میان هند و ایران دارد. فرم و محتوای به کار رفته در عناصر آتشکده از حکمت واستو تبعیت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند و قابل تطبیق با آن است. آتشکده با چهار درگاهی، تقدیس مربع مرکزی (محرابی در مرکز)، گنبدی مدور روی قاعده مربع و تکریم عناصر اربعه در آتشکده‌‌‌‌‌ها، به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خصوص عنصر آتش و پالوده نگه داشتن هوا در مکان مقدس، از شاخص‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین ویژگی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مشترک میان معابد هندو و آتشکده‌‌‌‌‌هاست.

the sacred wisdom and art of mandala; analysis of plan the vastu purusha mandala and its effect on the architectural structure of iranian fire temples

many patterns of ancient art and architecture have been designed based on religious beliefs and orders in the indian continent. one of them is the wisdom of sacred art vastu purusha mandala. this knowledge is related to square plan that has its roots in the ancient indian religious texts  that so called vedas. the mandala has three main shapes: circle, square and triangle. although the circle is its basic form in art and architecture but form of fire mandala is triangle and earth mandala have a square shape. hence, the square form, which represents the mandala of the earth, is used to build temples. the purpose of this article is to know the forms of mandalas, analyze the map of vastu purusha mandala and its impact on the religious architecture of fire temples in pre-islamic of iran. the result of the study shows that the iranians were influenced by the wisdom of vastu purusha mandala the construction of the fire temple, which this vedic knowledge has ancient and common roots between iran and india. the form and content used in the features of the fire temple follow the wisdom of vastu and can be applied to it. fire temples have four doorways, the altar in the central square plan, circular dome on the base of the square and sanctification the basic four elements in the fire temples, especially the element of fire and keeping the clean air and space in the holy place. these elements are features common between hindu temples and fire temples. also in the subject of sacred geometry, squaring of the circular form is the result of the equality of earthly and celestial altars that can be seen in hindu temples and fire temples.