تحلیل عناصر روایی قالیچهٔ داستان حضرت موسی(ع) براساس نظریهٔ تک‌اسطورهٔ جوزف کمبل

نقد اسطوره‌ای آثار هنری و ادبی، یکی از مهم‌ترین حوزه‌های نقد به شما می‌رود و در این باره، نظریه یگانه(تک) اسطوره جوزف کمبل به‌واسطه قابلیت و کاربرد ویژه، همواره مورد توجه و استناد محققان حوزه هنر، ادبیات و زبان‌شناسی بوده‌است. کمبل در این نظریه معتقد است: اسطوره‌ها در آغاز از ساخت، بُن‌مایه و اشکال واحد کهن‌الگوها پیروی می‌کنند و در گذر زمان و باتوجه به فرهنگ‌های مختلف تغییر و استحاله یافته و فرمی دیگر به خود می‌گیرند. در این میان، قهرمان یکی از مهم‌ترین کهن‌الگوهای جهانی است که شخصیت نخست داستان را شکل می‌دهد. اسطوره‌های مذهبی نوع مهمی از اساطیر است که در گذر زمان به انواع مختلفی تقسیم و ظاهر گشته‌اند. از این رهگذر، داستان حضرت موسی و ابعاد مختلف آن نمونه مهمی از یک اسطوره دینی است که در این پژوهش در قالب قالیچه تصویری، خوانشی اسطوره‌ای از آن ارائه خواهد شد. ازاینرو پرسش پژوهش این است که چگونه می‌توان به کمک نظریه تک‌اسطوره کمبل و سفر قهرمان، سیر داستان موسی از آغاز تا به انتها را بر مبنای نظریه تک‌اسطوره کمبل برای مخاطب، ارائه کرد تا به سطوحی ژرف‌تر از سیر تحول قهرمان نائل آید؟ در این داستان موسی پیامبر به‌عنوان قهرمان اسطوره‌ای دینی، برای به انجام رساندن رسالتی بزرگ، انتخاب و سفر خویش را می‌آغازد. در باور کمبل سفر همه قهرمانان داستانی در سه محور اساسی با عنوان‌های جدایی(عزیمت)، تشّرف و بازگشت، درخور تبیین است. یافته‌های تحقیق: بر مبنای نظریه کمبل، محتوا و ساختار داستان موسی، به‌عنوان نوعی از اسطوره دینی، در زُمره قصه‌هایی است که همچون دیگر داستان‌های اساطیری دارای قهرمان، برخوردار از شکل کهن‌الگوهای نخستین است. موسی به‌عنوان قهرمان داستان در کنار سایر عناصر نمادین و کهن‌الگوها، در قالبی مختص به خویش، مراحل سه‌گانه را طی و به سر منزل می‌رساند. این پژوهش از نوع کیفی و بنیادین و روش تحقیق توصیفی -تحلیلی و شیوه گردآوری داده‌ها، کتابخانه‌ای است.

Analysis of the Narrative Elements of the Story of Prophet Moses Based on the Theory of the Single Myth of Joseph Campbell

Mythical criticism of literal and/or art works may be considered as one of the most important branches of criticism. In this respect, the idea of monomyth of Joseph Campbell, thanks to its distinctive feature, has been always referred to by many researchers in art, literature as well as linguistics. Campbell maintains that myths, in the beginning, follow architypes in terms of form, content and structure. In different cultures, however, they are transformed into different forms in the course of time. Here, a hero (more technically known protagonist) plays a major role in universal architypes. Religious myths, among other pivotal ones, have been represented into diverse derivations. Accordingly, the story of Moses, the Prophet, with its narrative dimensions, is a prime example of a religious myth. In the present study, the story of Moses depicted onto a rug ground has been read mythically. The main question here is how Campbell rsquo;s idea of monomyth can help us to read the course of the story from the start to the end of the journey as well as the role of the antagonist, the Moses, so that deeper layers of spiritual transformation of Moses can be appreciated more tangibly. In this story, Moses, the Prophet, as a religious mythical hero, has been chosen to fulfil his divine mission. Campbell holds that the journey of nearly all heroes may be formulated in three major pillars namely, Separation (departure), being Honored and Return. Findings: According to Joseph Campbell rsquo;s idea of monomyth of Joseph Campbell, the form and content of the story of Moses, as a religious myth, can be safely put in those mythical stories enjoying primal architypes. Along with other symbolic elements and architypes, Moses, as the hero of the story, passes the three phases successfully one after another, in his own manner, to accomplish his mission. This study is essentially qualitative. The data were gathered mainly from library sources and then were analyzed descriptively.