پی‌جویی روابط بینامتنی و بیناسامانه‌ای در ترانه‌های سه خشتی و گلیم‌های کرمانجی شمال خراسان

گونه‌های آثار هنری بومی یک قوم با وجود تنوع و گستردگی، نمایشگر زیست‌جهان پدیدآورندگانی است از یک جامعه خاص و دارای سنت‌ها و باورهای هم‌پیوند و مشترک. متن یک موقعیت پویا است که در آن به‌جای ساختارها و محصولات ثابت، فرایندها و رویه‌های ارتباطی کانون تجزیه و تحلیل هستند. هر متن یک بینامتن است که آگاهانه یا ناآگاهانه از بایگانی سترگ فرهنگ بشری وام می‌گیرد. گونه‌ای از ارتباط میان دو متن ترجمه بیناسامانه‌ای است؛ در این حالت تفسیری برای فهم معنای نشانه‌های یک نظام نشانه‌ای به‌یاری نشانه‌هایی از یک نظام نشانه‌ای دیگر صورت می‌گیرد. پژوهش حاضر با واکاوی نشانه‌شناسانه ترانه‌های سه‌خشتی و گلیم‌های قوم کرمانجی شمال خراسان، در جستجوی ارتباطات بینامتنی و بیناسامانه‌ای این دو جلوه فرهنگی قوم است. داده‌های کیفی این نوشتار به دو شیوه میدانی و اسنادی یافته‌اندوزی شده‌اند و جامعه آماری آن شامل 250 گلیم (بیشترین تعداد در دسترس) و 1386 سه‌خشتی (تمام نمونه‌های برگردانده‌شده به فارسی) است. نشانه‌های موجود در هر یک از نظام‌های نشانه‌ای مورد پژوهش، شناسایی و دسته‌بندی شده و به‌صورت کمی و کیفی مورد قیاس قرار گرفته‌اند. چیدمان این نشانه‌ها در هر یک از دو سامانه دیداری و کلامی، وابستگی ژرفی با ویژگی‌های قومی، شرایط اجتماعی اقتصادی، سبک زندگی و تجربه دیرپای تاریخی کرمانج‌ها دارد. بدون شناخت جایگاه این نشانه‌ها و فهم لایه‌های ثانویه آنها، گشایش معنای این متون دشوار خواهد بود. نشانه‌ها در سه‌خشتی و گلیم در دو سطح صریح و ضمنی و پنج گروه نشانه‌ای جانوری، گیاهی، انسانی، اشیاء و پدیده‌های طبیعی، با یکدیگر ارتباط بینامتنی دارند و بر اساس یافته‌های این پژوهش، ورود نشانه‌ها از پیش‌متن، یعنی سه‌خشتی، به گلیم قابل ردیابی است.

A Survey on Intertextual and Intersemiotic Relations between the Sechischti Lyrics and the Kilims of the North Khorasan’s Kurmanj Nomads

Diverse artistic media in a nomadic community, despite their differences, represent the familiar traditions and beliefs of their creators. Text is a dynamic site in which relational processes and practices are the focus of analysis instead of static structures and products. Every text is an intertext that borrows, knowingly or not, from the immense archive of previous culture. Intersemiotic translation or transmutation is an interpretation of verbal signs by means of signs of nonverbal sign systems. With a semiotic analysis of the Sechischti lyrics and kilims of the Kurmanj people of the North Khorasan, the present study seeks intertextual and intersemiotic connections between these two sets of cultural texts, from two distinct types of sign systems: verbal and visual. This paper rsquo;s qualitative data has been collected in both field and documentary methods, and its statistical population includes 250 kilims and 1386 kilims Sechischtis. The arrangements of these signs in each of the two visual and verbal systems have a deep dependence on ethnic characteristics, socioeconomic conditions, lifestyle and longstanding historical experience of the Kurman people. Without knowing the values of these signs and understanding their secondary layers, it won rsquo;t be easy to decipher these texts. The common signs used in both sign systems, have analyzed both denotative and connotative and categorized into five groups: human, animal, plant, natural phenomena and object signs. In all these categories, intertextual communication is visible. According to this study rsquo;s findings, the entry of signs can be traced from the Sechischti to the kilims.