رویکرد انتقادی درباب خوانش میان متنی هنر در ایرانِ معاصر

در نگاه به هنر معاصر، نیاز به وضعیت تکینگی اثر و تاکید بر یکتابودگی، در فضای نقد و تحلیل اثر، یا حداقل در مهم‌ترین اشکال‌ و رویکردهای آن سیطره یافته و از نوعی سرگشتگی درونی نسبت به فهم خویشاوندی و ممانعت از توسعه قلمرو میان‌متنی حکایت دارند. اما با ارجاع به فرایند میان‌متنی می‌ ‌توان نوعی طراحی را صورت ‌بندی نمود که توامان خودآیین و دگرآیین و پیوندخورده است؛ میان‌متنیت شکل‌گیری ‌اش را مرهون اصطلاحی است که کریستوا برای هر نوع ارتباط میان متون بکاربست که محمل و مجالی برای دریافت و انتقال مفاهیم دنیای ذهنی مولف و مخاطب فراهم آورد و به پس ‌زمینه‌ ای برای کنش، رخداد و حرکت پی در پی از ذهن ‌ها به سوی هم (مولفان-مخاطبان) و از ذهن به عین (بازنمود اثر به ‌مثابه متن) بدل گردید.در این پژوهش برآن بوده‌ ایم با بازشناخت فرایند میان‌متنی ، دریچه ‌ای بسوی شناخت و خوانش آثار باز کنیم. همچنین با تکیه بر نظریه کوچنده ادوارد سعید، از دریچه انتقادی به کاربست فرایند میان‌متنیت به ‌مثابه شیوه‌ ای برای نقد هنر، در زمینه هنر معاصر ایران می‌ نگریم. پژوهش کیفی و به شیوه تحلیل میان‌متنی به تبیین این دیدگاه می‌‌ پردازد که هنر به ‌مثابه متن، فضا و عرصه‌ای برای بازنمایش روابط متقابل و تعامل میان متونِ پسِ‌ پشت و پیشِ‌ روی آن است. در این فرایند، پیوند می‌ان متون (آثار) امر واقع پیشین را دیگربار در پوششی از رمز قرار می‌‌ دهد و همچنان که اثر تازه از نزدیک شدن و همان ‌گونگی (تقلید) فاصله می‌ ‌گیرد، همراه با نفی صورت متعارف ابژه‌ ها و آثار پیشین، نوعی خویشاوندی و گره‌ خوردگی میان متون (آثار) را برجسته می‌ ‌کند.

A Critical Approach to the Intertextual Reading of Contemporary Iranian Art

With regard to contemporary art, we find that the desire for the singularity and uniqueness of the artworks and the emphasis on its originality has prevailed in the space of critique and analysis of the works (or at least in its most important forms and approaches), which indicates a kind of inner perplexity towards understanding kinship of the works and preventing the development of the intertextual domain. But by referring to the intertextual process, it is possible to formulate a design that is both autonomous, and heterogeneous. Intertextuality owes its formation to the term that Kristeva used for any kind of connection between texts, which provided the ground and opportunity for receiving and transmitting the concepts of the mental worlds (author and audiences) and created a background for the continuous action, event and movement of the minds towards each other, and too from the artist rsquo;s professional subconscious to the objects (to represent the work as a text).In this research, we have tried to open a window to understanding and reading works by recognizing the intertextual process. Also, relying on Edward Saeed rsquo;s ldquo;traveling rdquo; theory, we have viewed the use of the intertextual process as a method for art criticism in the contemporary context of Iran from a critical perspective. This study is a qualitative research, which explains the view, that art as a text, is a space for the representation of the interrelationships and interactions between texts (past and even later texts). In this process, the connection between the texts (works) once again puts the former real work in a cover of mysteries and codes, and as the new work moves away from approaching and similarity (imitation) of other rsquo;s works, along with the negation of the conventional form of the objects and the previous works, it highlights a kind of kinship and connection between the texts (works).