مطالعۀ استحالۀ آیکونوگرافیکِ الگوهای تصویری نگاره‌های مریخ- بهرام در دوره اسلامی

مطالعه تصویر مریخ - بهرام در دوره اسلامی موید همسانی‌های صوری و موضوعی با تصاویر صورت فلکیِ برساووش و پرسئوس است. هر سه تصویر نمایانگر مردی با شمشیری آخته و سری بریده در دست است. مشابهت این سه تصویر، موجد این پرسش است که رابطه تقدم و تاخری آن‌ها چگونه است؟ به عبارتی کدام نگاره‌ الگوی تصویری بازنمایی‌های بعدی بوده است؟ پژوهشِ حاضر با کاربست رویکرد استحاله آیکونوگرافیک، نایل به کشف این رابطه شد، بدین معنی که مقارن دوران میانه نوعی تماس فرهنگی میان نگاره‌ های اسلامی و غربی از مجرای متون نجومی رخ ‌داده است. از این طریق جریان مداومی از استحاله آیکونوگرافیک قابل شناسایی است؛ نخست استحاله کلیِ چارچوب اسطوره‌ای به چارچوب نجومی، سپس استحاله جزئیِ نقش‌مایه‌ها و مضامین از صورت فلکی برساووش در بازنمایی مریخبهرام در نگارگری اسلامی. بدین‌ترتیب، شبکه‌ای درهم‌تنیده از استحاله‌ها به میانجیِ متون و نقش مایه ‌های نجومی، در نقاشی دوره اسلامی قابل‌مشاهده و بازشناسی است.

Study of Iconographic Transformation of Pictorial Sample in Images of Merrkh- Bahram in Islamic Era

The study of the image of Merrīkh Bahram in Islamic era implies both formal and thematic similarities with constellation of Barsavosh and Perseus. The three images illustrate one Man with a bare sword and severed head in his hand. This similarity raises this question that what is the relationship of these images? In other word, which image is the precedent to the later representations? This study utilized iconographic transformation approach to find this relationship. Thus, toward Medievalera cultural contingence occurred between Islamic and occidental paintings through the astrological texts. There was a continuous current of iconographic transformation which is traceable in this way: First, general transformation of mythical framework to an astrological one. Second specific transformation of motifs and themes of constellation of Barsavosh to the representation of Merrīkh Bahram in Islamic era. Thus, emerges an interrelated network of transformations and identifications through texts and astrological motifs in paintings of Islamic era.