نظام تفکر عالمان مسلمان ایرانی سده هفتم هجری تا دوره معاصر در نگرش به ایقاع

ایقاع که یکی از مولفه‌ های هنرهای شنیداری اسلامی است، بخشی از تالیفات عالمان مسلمان را به خود اختصاص داده است. این پژوهش، با رویکردی میان ‌رشته ای، در صدد شناسایی نظام تفکّر عالمان مسلمان ایرانی سده هفتم هجری تا دوره معاصر در نگریستن به ایقاع بوده و بر بستر روش ‌شناسی کیفی، مبتنی بر پارادایم تفسیرگرا و با روش تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. جامعه تحقیق، آن دسته از آثار علمی عالمان مذکور بوده که به مباحث علم ایقاع پرداخته است و گروه نمونه، از میان این جامعه، با رهیافت نمونه ‌گیری مورد مشهور که یکی از اقسام نمونه ‌گیری هدفمند است انتخاب شده است. مفاهیم اولیه‌ای که طی کدگذاری باز استخراج شدند، با متمرکز شدن، منتج به سه مقوله عمده شدند: 1 نگرش کیفی به زمان ایقاعات؛ 2 نگرش رمزاندیشانه به نَقَرات، ارکان، ادوار، ازمنه و اوزان ایقاعی؛ 3 نگرشِ قایل به همانندی اصول هنر سنّتی و هنر الهی به ایقاعات دوری و غیردوری. حاصل همگرایی این سه مقوله، مقوله هسته این پژوهش تفسیرگرایانه بود: »نگرش حِکمی به ایقاع «. نتیجه ای که از این پژوهش به دست آمد، این است که: نظام فکری عالمان مسلمان ایرانی سده هفتم هجری تا دوره معاصر در نگرش به ایقاع (به ‌همراه مفاهیم وابسته به آن)، بر پایه »حکمت « است که آن نیز به نوبه خود، در سایه »دین « و »سنّت « تحقق می‌ یابد.

7 to 15 Centuries (AH) Iranian Muslim Scholars’ System of Thought in Viewing Iqa’

Iqa rsquo;, one of the components of Islamic auditory arts, is a part of the writings of Muslim scholars. This study, with a crossdisciplinary approach, seeks toidentify the thinking system of Iranian Muslim scholars from the seventh century AH to the contemporary period in looking at iqa rsquo;; it is based on a qualitative methodology with an interpretive paradigm and qualitative content analysis. The research population is those scientific works of the mentioned scholars which deal with the topic of iqa rsquo; science and the sample group has been selected from this population with the reputational case sampling approach which is one of the types of purposive sampling. The primary concepts that were extracted during open coding, when concentrated, resulted in three main categories: 1 Qualitative attitude to the time of the iqa rsquo;at; 2 symbolistic attitude towards iqa rsquo;i strokes, feet, cycles, times and meters; 3 attitude of believing in the similarity of the principles of traditional art and divine art, to cyclic and noncyclic iqa rsquo;at. The convergence of these three categories resulted in the core category of this interpretive study: ldquo;wisdom attitude to iqa rsquo; rdquo;. The conclusion obtained from this research is that the intellectual system of Iranian Muslim scholars from the seventh century AH to the contemporary period, in their attitude towards Iqa rsquo; (along with its related concepts), is based on ldquo;wisdom rdquo; which is realized in turn, in the shadow of ldquo;religion rdquo; and ldquo;tradition rdquo;.