نظریه امر والای مندلسزون: مواجهه با برک و بنیان گذاری امر والای آلمانی

نوشتار حاضر به بررسی نظریه امر والای موزس مندلسزون، اندیشمند عقل گرای آلمانی می پردازد. اهمیت چنین متنی در آن است که اولاً پژوهش های چندانی درباره نظریه امر والای مندلسزون در زبان فارسی انجام نشده؛ ثانیاً در فلسفه قاره نیز اغلب یا به دیگر وجوه فلسفه مندلسزون پرداخته شده، یا اهمیت زیبایی شناسی امر والای اش زیر سایه اندیشمندانی مانند باومگارتن، کانت کمتر به چشم آمده است. بنابراین، اهداف اصلی پژوهش حاضر نخست، معرفی یکی از چهره های شاخص زیبایی شناسی آلمانی قرن هجدهم است؛ و سپس تحلیل نظریه امر والای او که هم در مقام پُلی میان نظریه های امر والا در زیبایی شناسی بریتانیایی و آلمانی عمل می کند، هم بر شکل گیری نظریه امر والای کانت تاثیر داشته و هم خود بداعتی دارد که آن را مستقلاً مبدّل به حوزه ای مهم برای پژوهش می سازد. پژوهش حاضر با روش متن محور و براساس متون اصلی مندلسزون درباره امر والا انجام شده است تا وجوه گوناگون این نظریه سنجیده شوند. از این رهگذر نتیجه گرفته ایم که گرچه مندلسزون تا حدی وامدار نظریه برک بود و آن را به جهان آلمانی معرفی کرد؛ به سبب پایبندی اش به عقل گراییِ وُلفی، خود نظریه ای بدیع را بسط داد که از یک سو مفهوم کمال و دیگر اصول اساسی زیبایی شناسی عقل گرایانه را حفظ می کند و از سوی دیگر عناصر نوی نظریه امر والای برک را، در چارچوب نظریه امر والای خود می آورد. بنابراین، در بخش نخست مقاله کلیات زیبایی شناسی مندلسزون را طرح کرده ایم و در بخش دوم با جزئیات بیش تر به بررسی وجوه گوناگون نظریه امر والای او با تکیه بر متون اصلی اش پرداخته ایم.

Mendelssohn’s Theory of The Sublime

The present research addresses Mendelssohn rsquo;s theory of the sublime as one of the significant figures in German rationalist aesthetics. Our research obtains its significance primarily from the fact that there has been no research prior to this about Mendelssohn rsquo;s aesthetics in Persian; and secondly that even in the Continental philosophy researchers have often focused on other areas of Mendelssohn rsquo;s philosophy while his aesthetics and theory of the sublime has been overshadowed by his contemporaries such as Baumgarten and Kant. Our purpose is thus, firstly, to introduce a significant figure in German rationalist aesthetics; and secondly, to study and analyse in detail his theory of the sublime as both a bridge between German and British aesthetics and theories of the sublime with an influence on Kant, and a unique theory in itself with innovative and rich aspects. The current research is based on Mendelssohn rsquo;s texts addressing the sublime and takes as its method an in depth text study in order to reveal the unique aspects of his theory. This method has led us to the conclusion that despite Mendelssohn rsquo;s debt to Burkean theory of the sublime, his commitment to Wolffian rationalist philosophy and its corresponding aesthetic paradigm have helped him develop a very specific theory of his own which is based on and keeps at its heart the concept of perfection and other rationalist aesthetic principles while simultaneously incorporating Burkean ideas into the paradigm of his own theory; ideas which help him revise even the notion of perfection. To achieve this aim, we have introduced Mendelssohn rsquo;s aesthetic theory rsquo;s main themes in the first part of our research while moving in the second part to the more detailed and indepth analysis of his theory of the sublime based on his main oeuvre on the sublime.