روایتِ معماری؛ مطالعه تطبیقی روایت در معماری و داستان

هر اثر معماری به مثابه یک متن است که هنگام تجربه آن گویی روایتی شرح داده می شود که تماشاگری فرضی به سیر و سفری درون فضایی برده می شود. روایت در فضا در طول زمان، امکان شناخت کامل از فضای موجود را بدست می دهد. در نتیجه می توان آن را ابزاری جهت بیان فضا دانست از طرفی مهم ترین جلوه روایت در داستان است و هر داستان عناصر و ساختاری دارد که میتواند تولید معنا کند. بنابراین مفهوم روایت در داستان به مثابه الگویی برای درک روایت در معماری قابل توجه است. از طرف دیگر باوجود نظریه پردازی درباره روایت معماری از اوایل دهه هشتاد و استفاده معماران از روایت به دلیل تعامل با شهر، مخاطب و به عنوان شکل دهنده فضا و معانی فرهنگ، چهارچوب نظری مشخصی در این زمینه وجود ندارد. هدف این پژوهش دستیابی به چارچوب مفهومی روایت در داستان و تطبیق آن با روایت در معماری در جهت به کارگیری شیوه های داستان پردازی در معماری ، ساخت سناریو فضایی، عاملی برای تفسیر بنا یا طراحی است. لذا این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که چه شباهت ها و تفاوت هایی بین روایت و معماری وجود دارد؟ پژوهش با رویکرد کیفی و با روش مطالعه تطبیقی و تحلیل محتوایی انجام گرفته است. در این پژوهش ابتدا به شناخت مفهوم و سیر روایت در داستان و چگونگی دریافت آن در معماری پرداخته شده سپس با بررسی نمونه ها و تحلیل محتوا شباهت ها و معادل های دو عرصه ارائه شده است. بررسی های پژوهش نشان داد، پیوندی دو طرفه بین معماری و داستان وجود دارد و اساس تجربیات فضایی منطبق بر روایت است. شخصیت داستان معادل فضا، راوی معادل کاربر، پیرنگ معادل کانسپت، ژانرها معادل کاربری بنا و ... است. در نتیجه می توان از قابلیت های خلاقیت داستان که انواع شیوه های روایت، ابزار روایت، شیوه بیان و محتوا می باشد در عرصه های معماری استفاده کرد.